TROS Radar uitzending "in de zonnepanelen-penarie" 2 mei 2011

Al is de "persoonlijke" schaduw op deze zonnepanelen slechts van zeer tijdelijke aard, van de invoedingscondities op de Nederlandse PV-markt kun je met recht blijven stellen dat er permanent diepe ambtelijke en minder goed te duiden schaduwen boven de panelen hangen. Gevolg: continu problemen bij o.a. de saldering, overal frustraties tot opgekropte woede over de gang van zaken bij administratieve afwikkeling, en een vooruit kruipende "markt" omdat er veel te weinig stimulering van uitgaat. Zoals steeds meer "de bedoeling" lijkt te zijn van de burgers minachtende overheid.

TROS Radar besteedde er maar weer eens aandacht aan, op 2 mei 2011.

Foto © TROS Radar

Introductie

Op 2 mei 2011 besteedde TROS Radar weer eens uitgebreid aandacht aan de vreselijk slecht functionerende invoedings-omstandigheden voor zonnestroom in het lage polderlandje genaamd NEEderland. Er was eerder al aandacht besteed aan het "salderen" van zonnestroom op 8 januari 2007 (voorproefje, en introductie en video link bij TROS Radar). Die door een al even onbregrepen als beruchte "beleidsmaatregel" (pdf van 25 april 2006 op site Energiekamer/NMa) van de Nederlandse Mededingsautoriteit tot typische kafkaëske toestanden leidde in de duurzame, met behoorlijk veel zonnepanelen voorziene buurt In Goede Aarde in Boxtel (246 kWp MSK modules, in een shot in de huidige uitzending ook weer kort te zien). Waarbij bewoners (het aller ergste: de spaarzaamst levende mensen...) vroegtijdig de stekker van de omvormers uit het stopcontact "moesten" rukken om te voorkomen dat ze belazerd zouden gaan worden voor hun donkergroene duurzame invoeding vanwege het overschrijden van wat toen blijkbaar gold als een "criminele" maximale invoedingsgrens van 3.000 kWh per jaar. Als je daar overheen dreigde te komen "dan zwaaide er wat". In ieder geval beslist niet de staart van de hond in huis.

Diederik Samsom, aan tafel met Antoinette Hertsenberg in die voor zonnestroom historici wellicht "memorabele" aflevering van Radar, beloofde "beterschap". Maar de door hem al in oktober 2006 voorgestelde verhoging van die salderingsgrens tot nog steeds een beruchte "5.000 kWh altijd saldeerbaar" grens, is pas eerder dit jaar opgenomen in de "verbouwde" Elektriciteitswet. De Eerste Kamer heeft het uitermate ingewikkelde pakket wetswijzigingsvoorstellen waarin die wijziging zit (alsmede de bijgestelde regeling rond o.a. het door de strot van de samenleving duwen van de "sluwe" meter) uiteindelijk op 22 februari 2011 als hamerstuk afgedaan (SP is "aantekening verleend", die hadden tegen de "sluwe" meter gestemd). Het wetsvoorstel met de aanpassing van artikel 31-c (en diverse andere wijzigingen van Elektriciteit- en Gaswet) werd op 26 februari 2011 in het Staatsblad geplaatst (link).

Dat alles daargelaten blijven er rond de saldering van zonnestroom ondanks die (schandalig) vijf jaar vertraagde kunstmatig verhoogde invoedingscap problemen voorkomen. Omdat het "salderingsartikel 31-c" slecht was, is, en blijft gedefinieerd in Wet. En tot complete willekeur kan en dus in de praktijk zal leiden. Hetgeen geschiedt, zoals ook in de uitzending in twee gevallen weer leek te zijn gebeurd. Ook al "moet" er zogenaamd volgens Wet "gesaldeerd" worden. Het gebeurt beslist niet (altijd) vanzelf, het gebeurt vaak "niet correct" of "naar interpretatie vrijheid van de met tegenzin stribbelende leverancier". Of de netbeheerder zit opeens te zeuren over "gedwongen en door het onschuldige slachtoffer te betalen metervervanging". Of de "teruglever condities" zijn dermate beroerd, dat menig duurzaam ondernemer inmiddels de haren uit zijn schedelpan rukt van vertwijfelde woede.

Op deze webpagina doet Polder PV, waarvan de webmaster tijdens de uitzending aanwezig mocht zijn met een genodigde (een installateur van zonnestroom installaties uit Amsterdam), verslag van de uitzending. En voorziet hij deze van commentaar vanuit zijn eigen ervaringen en inmiddels door hard (onbetaald) werken opgebouwde kennis. Polder PV heeft de nodige informatie over salderen (in Nederland) en over het superieure Duitse Erneuerbare Energien Gesetz aangeleverd aan de producent en de redactie van het Radar team. Die d'r blijkbaar wel "raad" mee wisten.

Hoofdrolspelers

Jan van Dijk - agrariër met forse PV-installatie met problemen rond verschil "opwek" en "afname" waarde van zonnestroom cq. grijze netstroom.

Gerda en Rein Koudijs - echtpaar met eind vorige eeuw gekochte set van 12 zonnepanelen die claimen dat ze niets voor hun aan [Vattenfall] NUON "teruggeleverde" stroom krijgen sinds ze een geavanceerde digitale meter in huis hebben "gekregen".

Dr. Maarten Wolsink - milieugeoloog die een duidelijke voorkeur heeft voor een Duits invoedings-systeem voor hernieuwbare elektriciteit i.p.v. het eeuwige salderings-gepruts in Nederland. Het kritische commentaar op Rutte's onduurzame geschutter krijgt u er gratis bij.

Tobias Lebherz - installateur uit Aachen die een "gutes Geschäft" met de verkoop en installatie van zonnestroom systemen heeft en 30 personeelsleden.

Keith Sauvant - klant van Lebherz die hangend uit het raam van zijn deels bedekte PV-dak vertelt dat het eerste maandgeld van de netbeheerder al binnen is voor hij de eindafrekening van de aanschaf van zijn zonnestroom installatie heeft gekregen.

Prof. Dr. Herman Wijffels - hoogleraar Duurzaamheid en Bekend Nederlander die geen spaan heel laat van het Nederlandse knipperlicht beleid, al zegt hij het in de gebruikelijke nette bewoordingen die niet "te direct" mogen zijn (daar ben je immers professor voor).

Marjan Minnesma, voorzitter van Stichting Urgenda en tevens van de daar aan gelieerde Stichting Wijwillenzon, die hun aankoop actie van 50.000 zonnepanelen (op punt van uitrollen) nogmaals mag toelichten en die vindt dat vervolgens "de markt" deze prikkelende steen in de vijver verder moet oppakken. PPV becommentarieert en doet een leuk rekensommetje n.a.v. een "nieuw feit".

Niet geheel te onderschatten bijrolletje tijdens de voorstelling: Premier Mark Rutte - die in een wekelijks TV perspraatje aankondigt dat de Nederlandse consument ook mee moet gaan betalen aan de "SDE+ regeling", maar waarbij hij als het graf zwijgt over het feit dat er tegelijkertijd geen roestige Eurocent meer aan "SDE+ subsidie" naar particulier opgewekte zonnestroom zal gaan. Dat heet wellicht een neoliberaal "level playing field" (met nucleaire valkuilen) in de residentiële wandelgangen...

En verder. Polder PV keek de uitzending aandachtig na en werpt nog enkele extra aandachtspunten op.

Live uitzending

Het was voor het eerst dat ik in een studio tijdens een live opname aanwezig mocht zijn, een aparte ervaring. Ik was gelukkig vroeg genoeg met de trein vertrokken, zat hem toch even te knijpen toen ik door een vertraging een aansluiting miste, maar wist door op Hilversum noord uit te stappen i.p.v. Hilversum centraal vervolgens met een vouwfiets en natuurlijk een oude kaart van Neer'lands televisie gemeente ruim op tijd bij de juiste studio (die van Avro, KRO en NCRV, aan de 's-Gravelandseweg, waar TROS tijdelijk te gast is) te komen. Veel beveiliging, een korte kennismaking met producent Palsma, en Hugo Boogaerdt van de Radar redactie, en een interessante uitleg over de enorme "logistiek" van een programma als Radar waarbij een team van zo'n 30 mensen nodig is om alles voor elkaar te krijgen. Uiteraard tot en met part-time presentatrice (andere helft: programma Opgelicht) Antoinette Hertsenberg aan toe.

Uiteraard zijn dit soort uitzendingen zwaar geregisseerd, met voor opgenomen "veld" opnamen afgewisseld met brokken interviews of toelichting door mevrouw Hertsenberg, en was de enige "live interactie" in de huidige uitzending (over dit onderwerp) die met mevrouw Minnesma van WWZ. Maar zo zitten de meeste "live" programma's op TV in elkaar. Interessant om dat zo eens mee te maken was het zeker (u kunt zich opgeven als publiek voor dit soort uitzendingen bij de TROS).

Lots of power...
Ook interessant als "side-note" op een duurzame energie website: de studio gebruikt volgens een technicus zo'n 120 kilowatt continu (!) aan elektrisch vermogen om de boel draaiende te houden, hij gaf met een handgebaar aan hoe dik ongeveer de kabels waren die de stroom op verantwoorde wijze die studio van "prik" voorzien. Ik zal het handgebaar hierbij niet voor u herhalen... LED verlichting is gezien de wel verbeterde, lichtgevoeliger, maar nog steeds niet toereikende camera's (ook andersom te stellen) nog steeds geen issue volgens hem, daarvoor zal nog heel wat ontwikkelingswerk verricht moeten worden bij de LED producenten. Vandaar bij deze een dringende oproep aan de Philipsen en Osrammen op deze planeet: doelgroep ontwikkeling s.v.p., hier is ontzaglijk veel energie winst te halen. Als de studio's maar aan betrouwbare, niet te ingewikkelde, en betrouwbare LED verlichting kunnen komen, kunnen hier zevenmijls stappen worden gemaakt bij de verduurzaming. Succes daarmee!

Uitzending - inhoudelijk

Jan van Dijk mocht de uitzending openen, met zijn mogelijk uit ongeveer 224 zonnepanelen bestaande (voor Nederlandse begrippen beslist forse) installatie. Er werd niet bij verteld hoe groot dat systeem op een agrarische schuur precies was. Van Dijk stelde wel dat het systeem "goed was voor 20 huishoudens". Een blijvend curieuze wijze om mogelijk te stellen, bij uitgangspunt van een verbruik van 3.500 kWh/jaar per huishouden, dat zijn systeem per jaar zo'n 70.000 kWh zou opwekken. Als je zou uitgaan van een "relatief hoge" (in veel gebieden van Nederland bij goede oriëntatie haalbare) specifieke opbrengst van 900 kWh/kWp.jaar zou je dan op een totaal systeem vermogen van zo'n 78 kWp uitkomen. Dat lijkt niet te "passen" bij het aantal modules wat ik vanaf de video beelden heb geteld (224), want dat zou betekenen dat er een kristallijn module van 347 Wp zou zijn toegepast. Die bestaan niet in multikristallijn format zoals getoond op de video.

Hier zal nog geprobeerd worden boven tafel te krijgen wat precies de installatie eigenschappen en productie zijn. Navraag bij de redactie geeft namelijk een mogelijke productie van "slechts" 40.000 kWh, wat de verhoudingen al in een heel ander en realistischer perspectief zou plaatsen. Want dan kom je bij genoemde specifieke opbrengst op "slechts" 44 kWp aan opgesteld vermogen uit, en een module capaciteit van zo'n 198 Wp. Een kristallijn module met een nominaal vermogen van 200 Wp is een "gangbaar" type wat vandaag de dag overal te koop is. Dus dat lijkt stukken beter te kloppen.

Het probleem bij van Dijk is dat hij op jaarbasis fors meer opwekt als het bedrijf verbruikt, en dat de overschotten aan productie "op het verkeerde moment" ontstaan, wanneer hij die overschotten niet kan gebruiken, zelfs al zou hij dat willen. Dat is een "makke" van alle zonnepaneel systemen, en daar is de eigenaar niet "schuldig" aan, maar is een standaard eigenschap van PV, wat immers direct reageert op zonlicht. Dezer dagen (begin mei 2011) wekt Polder PV 8 kWh per dag op, maar verbruikt hij er maar 2-3 op een dag. Juist de salderingsregeling vangt dat op, doordat er op jaarbasis cq. tussen twee jaarnota's verbruiken worden "gesaldeerd" met de opwek, en dus tijdelijke, volautomatisch ontstaande "zomerse" overschotten worden weggestreept tegen (volautomatisch optredende) "winterse tekorten". Tenminste: als bij administratieve afhandeling de saldering inderdaad "in de [ogenschijnlijke] bedoeling van" de Wet, artikel 31-c wordt dan wel "zou kunnen" worden uitgelegd door de leverancier die nu die administratie zou moeten doen nadat de netbeheerders er een zooitje van hadden gemaakt in de beginjaren. Gevolg: "herenakkoordje" tussen toen nog DTe van NMa, netbeheerders en leveranciers, waar geen parlementariër zich mee heeft bezig gehouden of zich druk om heeft gemaakt...

Dat is precies wat er fout gaat bij de heer van Dijk. Zijn overschot op jaarbasis ligt namelijk ver boven de 5.000 kWh (de "nieuwe maximering" voor de salderingsregeling, al enige tijd vooruitlopend op de Wetswijziging de gangbare praktijk bij enkele leveranciers). En daarbij is "afgesproken" (door lieden die de saldering eigenlijk maar niks vinden en hem het liefst zouden willen verbieden) dat uitsluitend tot die 5.000 kWh overschot (verbruik minus opwek op jaarbasis) wordt gesaldeerd. En dat alles wat je daarna nog over hebt uitsluitend voor een "kale marktprijs" (exclusief energiebelasting en BTW) zou mogen worden afgenomen door de leverancier. Van Dijk heeft het over een schandalig lage prijs van 6-7 eurocent/kWh, en de hoogste prijs die er betaald "zou" worden was 9 cent bij Greenchoice, al lijkt dat niet meer te vinden op hun zelfopwek pagina. Nog steeds, maar daar kan Greenchoice of enig ander initiatiefnemer ook niets aan doen: belachelijk laag voor hoogkwalitatieve, middagpiek-scherende zonnestroom. En dus elk initiatief om "stevig" uit te pakken met een forse installatie hetzij in de kiem smorend, hetzij, indien daadwerkelijk uitgevoerd door een "kleinverbruiker" (met aansluit capaciteit van maximaal 3x80 Ampère), op schandalige wijze economisch klein gerekend zodat je een redelijk rendement van je zeer duurzame investering op je buik kunt schrijven. Hetgeen uitdrukkelijk de "bedoeling" is van duistere krachten in onze samenleving: zonnestroom mag blijkbaar nooit "groot" worden in ons land. Dat is voor hen blijkbaar extreem bedreigend.

De energetische terugverdientijd die van Dijk trouwens noemt ("2 jaar") klopt niet voor Nederland. Voor kristallijne modules is dat 3-4 jaar in Nederland en 1-2 jaar in zuid Europa (anderhalf tot 2 maal zo veel zonlicht), maar die zogenaamde "Energy Pay-Back Time" (EPBT) wordt wel steeds beter (lees: korter).

Ook de 35-40 jaar levensduur van (kristallijne) zonnepanelen die van Dijk claimt als een soort van "universele waarheid" moeten we nog gaan zien. Het ene module is het andere niet, de vooruitzichten zijn echter beslist hoopvol (metingen aan oude kristallijne modules bij o.a. ISE in Freiburg). Maar ook hier zal de harde praktijk van verschillende module leveranciers mogelijk forse variatie laten zien m.b.t. die verwachte - of "te realiseren" levensduur. Zelfs bekende merken zijn niet vrij van probleem modules, zoals o.a. laatst helaas ook bij de door mij zo geroemde oude (al lang niet meer in de reguliere handel voorkomende) Shell Solar panelen is vastgesteld (delaminatie gevallen in Duitsland, afgebrand paneel op Texel volgens twee artikelen in Photon, ik heb in elf jaar nog geen problemen kunnen constateren bij een ander type panelen van dezelfde, rond de eeuwwisseling op dit gebied actieve olieboer in Nederland).

Gerda en Rein Koudijs, ook in de studio aanwezig, en met een bijna antieke, uit 12 REC (Noorwegen) modules bestaande PV-installatie op hun woning, eind negentiger jaren gekocht bij het enkele jaren geleden alweer failliet gegane DOPT uit Joure, hadden een merkwaardige situatie. Al die jaren leek er niets aan het handje - het echtpaar heeft nooit een bruto productie meter gehad, en blijkbaar ook geen mogelijkheid tot uitlezen van de omvormer. Bij Polder PV rijst het vermoeden dat ze een gewone Ferrarismeter hadden die volautomatisch overschotten met afname saldeerde (de Ferraris is in de Nederlandse situatie nog steeds de allerbeste meter die je kunt hebben). Echter, in februari 2010 werd er, mogelijk op hun verzoek, een hypermoderne bling-bling driefasen meter van het Sloveense meetbedrijf Iskra geplaatst door netbeheerder Liander, en volgden sowieso alweer maanden gesteggel rond een nota van twaalfhonderd (!!!) Euro die was verstuurd (mogelijk door leverancier NUON?) omdat er blijkbaar ernstige problemen waren met het "aflezen van de meterstanden" (hoogst curieuze side-issue, details werden in de uitzending niet opgehelderd).

Daarna is er blijkbaar niets gebeurd met de nu wel op de nieuwe meter "geregistreerde" overschotten van zonnestroom: Op het "teruglevertelwerk 2" stond tijdens de opname al 879 kilowattuur, terwijl er op het "afnametelwerk 2" een van het net afgenomen volume van 3.005 kWh stond genoteerd. Tot nu toe heeft het echtpaar echter nog geen cent ("noch korting, noch bloemetje") van hun leverancier [Vattenfall] NUON gekregen, terwijl ze daar vanwege het (beruchte) salderingsartikel beslist honderd procent "recht" op hebben. Hoe dat komt wordt in de uitzending niet duidelijk. Ik heb wel een vermoeden.

Waarschijnlijk heeft het echtpaar zich nooit "aangemeld bij de netbeheerder", net zoals vele duizenden andere zonnepaneel bezitters uit zowel de beginjaren, als vele nieuwe eigenaren dat nooit hebben gedaan (Polder PV incluis: wij hebben immers een volautomatisch salderende Ferrarismeter, en daar zit ik op als een broedende kip). Die zogenaamde "aanmelding" (in geen enkele wetstekst - die ook niemand leest - terug te vinden) is immers nooit gecommuniceerd door welke netbeheerder dan ook, dus het "volk" weet na al die jaren nog steeds van niks. Als ze al het verschil tussen een leverancier en een netbeheerder snappen, wat ook nog steeds niet tussen de oren zit van de meeste Nederlanders. En dat is niet hun schuld, maar de volledige verantwoordelijkheid van het continu met schandalig slechte Wetgeving en continue desinformatie voortprutsende Den Haag.

Overigens staat er "zoiets" in de al vele jaren bij 99,99 procent van de Nederlandse bevolking volslagen onbekende "Netcode" (pdf's op Energiekamer website, zie laatste versie van de Netcode, artikel 2.1.5.1), die nooit is "gecommuniceerd" aan het plebs, omdat die "code" helemaal niet aan normale mensen is uit te leggen. Maar daar ligt dus een bom die meervoudig tot ontploffing kan gaan komen, want netbeheerder en leveranciers-juristen krijgen spontaan een natte broek van dit soort documenten. Feit is dat het geen "Wet" is, en dat eventueel in de praktijk van de "saldering" ontstane problemen rond dit uitermate schimmige artikel vroeg of laat voor de rechter uitgevochten zullen moeten worden. Niet gek staan te kijken dat u dan aan het korste eind zult trekken en wellicht van een voor u ongunstige uitspraak "ietwat driftig" zult gaan worden vanwege de ambtelijke dwaalwegen in ons land.

Zou de familie Koudijs ooit een "voornemen tot invoeding van elektriciteit op het net" hebben gehad, en zou ooit iemand op deze planeet wellicht op de gedachte zijn gekomen dat een respectabel echtpaar als de familie Koudijs wellicht totaal onwetend zal zijn van het feit dat er zoiets unheimisch als een "Netcode" bestaat? Laat staan dat dit onleesbare document inmiddels al aan de ambtelijke versie numero acht-en-vijf-tig toe is (tijdens het schrijven van dit artikel, je weet nooit of de volgende versie alweer zal zijn gepubliceerd)??? Neen, zou ik ook denken: normale mensen zoals de familie Koudijs weten Gaia Zei Geprezen, niet van het bestaan van dit soort documenten. Hoe zouden ze dat ook kunnen weten?

Het echtpaar, wat de PV-installatie heeft aangeschaft om het extra verbruik van een aangeschafte airco installatie "milieuvriendelijk te kunnen compenseren" (en dus niet "om elektriciteit op het net in te voeden"), wacht nog steeds op geld. In een situatie die ze niet snappen, en waarvan de onnavolgbare nooks and crannies ze nooit door ook maar een instantie zijn uitgelegd. Terwijl je er toch van uit zou mogen gaan, als "nuchter denkend 'ollander", dat zoiets basaals tot een van de meest belangrijkste taken van de zogenaamd "het algemene nut dienende" netbeheerder zou horen. Waar nota bene keurige gemeentes en provincies (die regelmatig met absurde bedragen geld lopen te strooien voor slechts een paar nieuwe zonnestroom installaties...) de hoofd aandeelhouders van zijn.

Er gaat in Nederland zoveel mis op [duurzaam] energie gebied: dat kan er ook allemaal wel bij. Maar familie Koudijs zit, zoals gebruikelijk in de verstikkende bureaucratie in ons land, met de gebakken peren. En ze vertellen vast geen erg lovende verhalen over hun zonnestroom avonturen op verjaardagsfeestjes. Een betere anti-reclame kun je niet hebben, en het zal sommigen wellicht niet verbazen dat die anti-reclame door onze hypocriete overheid dus juist met dit soort waanzin wordt gestimuleerd. Wie weet, al mag je dat natuurlijk nooit zo zeggen (ik doe het toch, want daar heb ik maling aan, onrecht moet je te vuur en te zwaard blijven bestrijden), zeer bewust zo geregisseerd. Want de overheid heeft absurde, ronduit onrustbarende financiële belangen, bij het instandhouden van de voor hen uitermate lucratieve status quo, met het afromen van tegen de 70% van het tarief van elke verkochte kilowattuur...

Als ik van een standaard enkel tarief contract "grijs" bij de familie Koudijs uit ga (ze gaan trouwens overstappen naar een bekende groene leverancier), zouden ze bij Vattenfall/NUON voor de nog wettelijk verplicht uit te betalen 879 kWh (feb. 2010 tm. april 2011) de volgende inkomsten hebben gemist (tarieven van mij ter beschikking staande Vattenfall/NUON tarief overzichten):

• feb. - jun. 2010 all-in tarief continu 21,80 Eurocent/kWh (5 maanden);
• jul. - dec. 2010 all-in tarief continu 21,77 Eurocent/kWh (6 maanden);
• jan. - apr. 2011 all-in tarief continu 21,61 Eurocent/kWh (4 maanden).

Berekening "gemiddelde" kWh tarief over 15 maanden tijd met deze deel-tarieven:

(5/15)*21,80 + (6/15)*21,77 + (4/15)*21,61 = 7,27 + 8,71 + 5,76 = 21,74 Eurocent/kWh

Met deze puur speculatieve berekening (waar uiteraard geen enkel "recht" aan ontleend kan worden omdat de exacte situatie en toe te passen specifieke contractcondities niet bekend zijn) zou je aan een nog aan de familie Koudijs uit te keren "salderings-vergoeding" van 879 x 0,2174 = € 191,09 komen. Daar kun je tegenwoordig mogelijk al twee oude Shell modules met functionerende OK4 omvormers op Marktplaats voor kopen, meer als je geluk hebt... Waar je dan weer in theorie toch minstens weer zo'n 150 kWh/jaar mee zou kunnen opwekken. Waar je met bovenstaand gemiddelde kWh tarief in ieder geval weer zo'n 33 Euro per jaar aan niet van NUON af te nemen netstroom mee zou kunnen vermijden maar weer zelf kunnen opwekken...

Tot slot zou ik het echtpaar willen adviseren om de panelen schoon te (laten) maken: er zit gezien de getoonde beelden behoorlijk wat algen aanslag op de onderranden van de modules, en die zal de mogelijk in serie gekoppelde modules qua opbrengst flink kunnen gaan drukken.

Dr. Maarten Wolsink, milieugeoloog, laat geen spaan heel van het Nederlandse beleid (al zegt hij het netjes), refereert aan het feit dat al twintig jaar het beste systeem - ook in Nederland - gekend is (het Duitse, al is pas in april 2000 het doorslaggevende EEG Wet geworden), en concludeert hij dat de overheid meer let op de belangen van de energiebedrijven dan op de belangen van de klanten van die bedrijven (lees: burgers zoals u en ik). Dat is een andere manier om te zeggen dat onze Haagse Hanen een diepe minachting voor hun eigen "onderdanen" hebben, waar Polder PV zich al vele jaren nogal kwaad over maakt, en dat in talloze stukken ook met snoeiharde argumenten laat zien. Alleen verandert er niks, het lijkt er alleen maar erger op te worden.

Volgens Wolsink hebben studies aangetoond dat bij de vergelijking "stimulering van duurzame energie" tussen Groot Brittannië (UK) en Duitsland, de laatste superieure resultaten laat zien. Met grofweg dezelfde financiële middelen is in Duitsland zo'n vijftig maal zoveel windenergie gerealiseerd dan in U.K., wat jarenlang een absurd slecht werkend "quota" systeem heeft gekend, terwijl Duitsland al die jaren lang het stabiele en extreem veel investeringen uitlokkende Erneuerbare Energien Gesetz heeft gehad. Wat indien nodig tussentijds werd aangepast aan de ontstane maatschappelijke realiteit en de ontwikkelingsfase van de technologie cq. de industrie. Wetenschappers willen met zulk bewijsmateriaal in de hand dan nog wel eens stellen: Quod erat demonstrandum.

NB: U.K. heeft sinds vorig jaar een zeer succesvol en keiharde resulaten opleverend feed-in systeem voor zogenaamde "micro-generation" (waaronder PV), met zeer duidelijke "Duitse" uitgangspunten. Niet gek, want ze werden geadviseerd door Hermann Scheer's "strijdgenoot" Hans-Josef Fell, die nog steeds voor Bündnis90/Grünen zeer actief is in het Duitse parlement... Polder PV heeft al de nodige Engelse statistieken voor u klaar staan, maar daar moet nog wat tijd in worden gestoken. Geduld is een schone zaak.

Wolsink over Rutte's "8 Euro per huishouden per jaar" die in de SDE "+" gestoken zou moeten worden (en waarvan de baten vrijwel uitsluitend in de diepe zakken van bedrijven zullen verdwijnen, terwijl bondgenoot Verhagen tegelijkertijd PV tot en met 15 kWp uit het hele systeem heeft gelazerd, wellicht op aandringen van het Ministerie van Financiën, waar een andere bekende CDA kompaan de scepter zwaait):

Enige plus is, als het een variabele opslag zal blijken te zijn (waar het naar uitziet), is dat "weinig" verbruikers naar rato ook (veel) minder zullen betalen dan "veel" verbruikers. Dat is dan de enige "rechtvaardigheid", maar "rechtvaardigheid" is bij de hele SDE+ kermis verder nergens te vinden. We weten daarbij ook nog helemaal niets over de exacte invulling van de "wijze van heffen", waar Verhagen zijn mond stijf over gesloten houdt (ik heb met eigen opgewekte zonnestroom gesaldeerd stroom verbruik, kookgas, en ik heb stadswarmte: een groot mysterie hoe ze dat gaan oplossen). En vooral: hoe wordt het dan bij het beruchte "salderen" bij alle mogelijke verschillende situaties geregeld? Ik voorspel u: dat gaat mogelijk een heel erg stinkend moeras worden als het niet goed zal worden geregeld, en het voor de tigduizendste maal "aan de willekeur van de marktpartijen" overgelaten zal gaan worden. Dan zal het "level playing field" direct in de dichtstbijzijnde kolencentrale (zonder CO2 "afvang") in de fik gestoken mogen worden. Want dat wordt totale terreur ten koste van de consument die niet weet hoe hij zal worden belazerd. Maar belazerd worden zal hij/zij beslist. De Nederlandse energie geschiedenis bulkt immers van de belazerij van de burger.

Vette min is natuurlijk dat consumenten zelf geen r**t meer mogen doen van Verhagen (althans: geen door de Staat gesubsidieerde r**t). Ze moeten immers zoveel mogelijk blijven consumeren, en beslist niet zelf opwekken, want dat kost de Staat Goud Geld aan "geplande energiebelasting en BTW inkomsten". En dat willen ze volgaarne op neoliberale (u mag ook zeggen neostalinistische) wijze naar binnen blijven harken. Zo'n zeventig procent van uw stroom tarief (uitgaande van ruim 21 Eurocent/kWh continu tarief) gaat immers linea recta naar de Staat toe (en 46% van mijn huidige gas tarief). En daarom mag decentrale opwekking van de bende rond Verhagen geen succes worden. Maar wel (bijna uitsluitend) voor bedrijven bedoelde SDE+ heffing extra dokken, want "het geld" (NB: uitsluitend bedoeld om aan een Europese verplichting te voldoen, en niets meer!). Ik weet niet hoe u er over denkt, maar volgens mij zei de heer Wolsink het nog veel te netjes, in de Radar uitzending. Misschien heeft hij enkele pogingen moeten ondernemen voordat de "nette" variant op video was vastgelegd...

Tobias Lebherz, installateur van Lebherr und Partner uit Aachen die op de fiets bij zijn klant kwam buurten in de uitzending (symbolischer kan het dramatische verschil tussen Nederland en Duitsland bijna niet worden getoond), vertelt dat hij 30 mensen in dienst heeft bij de zonnestroom business in het immer florerende Duitsland, wat zijn zaakjes op het gebied van vrijwel alle Erneuerbaren voor honderd procent op orde heeft. En daar heeft het Erneuerbare Energien Gesetz van Hermann Scheer natuurlijk alles mee te maken, dat heeft een ware revolutie bij de oosterburen teweeg gebracht.

Lebherz zegt dat de zaken nog steeds goed gaan. Nota bene: dat ondanks de alweer dertien procent omlaag bijgestelde invoedingstarieven van nieuwe installaties die per 1 januari 2011 aan het net zijn gegaan. Maar hij zegt ook dat de concurrentie groot is, en dat hij continu scherp moet zijn bij de aanbiedingen die door zijn bedrijf worden gedaan. Kwaliteit en een goede prijs zijn daarbij ultieme vereisten op de Duitse markt. In Duitsland kun je de beste systemen voor de beste prijzen kopen. Uitgelokt door het EEG systeem. Beter kunt u het al ruim een decennium lang nergens krijgen.

Wel een opmerking over de claim van Lebherz dat er "maar" 6 procent financieel rendement op de investering zou worden gemaakt. Het vakblad Photon publiceert al jaren dat een rendement van 7,4% haalbaar is en zeker in het verleden fors is overschreden onder bepaalde condities. Zelfs met de zeer sterk omlaag bijgestelde Einspeise Vergütungen voor nieuwe installaties is dat nog steeds in veel gevallen haalbaar, zeker als module prijzen blijven zakken (en dat doen ze). Het blijft dan ook voorlopig nog steeds een interessante business in Duitsland, met groeipotentieel. De voorlopige nieuwbouw cijfers voor de winterse maand januari 2011 (Bundesnetzagentur): plus 266 MWp, waarvan 714 installaties tot en met 5 kWp en een gezamenlijke capaciteit van 2,6 MWp ("puur particulier" markt segment). Nieuwe installaties tot en met 10 kWp telden op tot 14,2 MWp (ook de wat grotere daken). Januari is vaak een "magere" maand, waarna de uitbouw volumes rap toenemen (geen vorst en sneeuw meer die het installatiewerk ernstig belemmeren).

De hoop is dat de Duitse marktcondities gunstig blijven en er geen spijkermatten op de Solare Autobahn worden gegooid. De afzetcijfers van Bundesnetzagentur zullen laten zien wat het effect is van de zeer moeilijk te duiden combinatie "gedeeltelijke markt verzadiging", "politieke ingrepen", "strengere eisen aan installaties en inpassing in landschap", "sterk verlaagde invoedingstarieven", "blijvend dalende module prijzen", "kwantitatieve en vooral kwalitatieve aandacht van de pers", en, niet te vergeten, het "niveau en ontwikkeling van de reguliere stroomafname tarieven".

Keith Sauvant - klant van Lebherz, kreeg al geld van de regionale netbeheerder als voorschot voor de te verwachten claim op de door hen uit te keren zonnestroom vergoedingen voordat hij een eindafrekening van Lebherz kreeg voor de betaling van de deels zijn dak bedekkende PV-installatie. Keith sloot blijkbaar wel een "contract" af met de netbeheerder, al hoeft dat volgens de eisen van Hermann Scheer's EEG wet helemaal niet (zie deze issue).

^^^ Screenshot van het display wat Sauvant hangend uit zijn dakraam aan de cameraman van Radar toonde: mooi opbrengst grafiekje "van gisteren", met daarbij de tale-telling opmerking "Dat was weer ruim 10 Euro verdiend". Je zou er bijna een Hermann Scheer motto onder zetten: "Simpeler kunnen we het voor u niet maken"... © TROS Radar video van de uitzending van 2 mei 2011

Volgens Keith zou hij zo aanspraak kunnen maken op een gemiddelde maandelijkse vergoeding rond de 100 Euro (dus: plm. 1.200 Euro per jaar). Aangezien niet bekend werd wat zijn nieuwe installatie (te zien aan de video beelden met monokristallijne modules) voor grootte heeft, kunnen we wel een poging doen om die globaal "terug te rekenen". Daarvoor hebben we het tarief nodig voor installaties tm. 30 kWp per 1 januari 2011, en dat is, zoals ook in een document door TROS Radar getoond, 28,74 Eurocent/kWh vast, minstens 20 jaar lang (zie ook mijn volledige EEG tabel). Uitgaande van dat tarief zou er per maand dus ongeveer 100/0,2874 = 348 kWh door Sauvant opgewekt kunnen worden, per jaar dus ongeveer 4.175 kWh. In Duitsland kan door de meeste niet ongunstig georiënteerde installaties zeker gerekend worden op minimaal 900 kWh/kWp.jaar, wat met bovenstaande jaarproductie ongeveer neer zou kunnen komen op een installatie van zo'n 4,6 kWp. Dat is een zeer gebruikelijke grootte voor een niet dakvullend systeem in Duitsland zoals Keith lijkt te hebben gekregen. In de wintermaand januari 2011 zijn er alweer 2.283 nieuwe installaties met een maximale grootte van 10 kWp bijgekomen in Duitsland volgens het Bundesnetzagentur, waarvan 714 met een maximale grootte van 5 kWp. Dus wellicht is de installatie van Sauvant daar eentje van geweest (alle installaties moeten zich sinds 1 januari 2009 kort na definitieve netkoppeling aanmelden bij Bundesnetzagentur, anders vervalt het recht op aanspraak op de Einspeise Vergütungen gedicteerd door het EEG)

Prof. Dr. Herman Wijffels - Hoogleraar Duurzaamheid, in een vrij kort, apart opgenomen stukje, lucht zijn hart weer eens over het onacceptabele wipkip beleid van vorige (en huidige) kabinetten. Het beleid blijft "instabiel", er valt niet op te rekenen, en het frustreert de noodzakelijke energie transitie. "Energiebedrijven zitten niet te wachten op concurrenten" (lees: zelf opwekkende burgermensjes), en "de overheid is bang dat ze belastingopbrengsten mislopen" zijn een paar van zijn one-liners.

Kleurrijke invulling van die laatste bewering van de hoog geschatte en zeer geleerde heer Wijffels door Polder PV: 70% van het totale kWh tarief. De Nederlandse Staat is en blijft de Allergrootste Verdiener aan iedere verkochte kWh in ons land, van welke "kleur" die dan ook is. Van waterkracht "steenkolenwit" via atoomsplijtpimpelpaars, biovergistpoepbruin, windstroomblauw, zonnestroomgroen, canadesehoutsnipperbijstookgrijs tot bruinkolenzwart: zodra die kWh "naar de consument wordt doorgeschoven" door wat voor willekeurige administratieve partij dan ook, komt daar opeens de Minister van Financiën zum vornschein, harkt bijna driekwart van "het bedrag" op de tafel in zijn zak, schuift het miezerige restantje terug naar de leverancier, en zegt: "Zie maar wat je d'r verder mee doet, mij zie je niet meer". En verdwijnt spoorslags naar onbekende bestemming, gehuld in een wolk mist, daarbij de handen op de overvolle zakken houdend.

Volgens Wijffels verhinderen beide hierboven genoemde ernstige belemmeringen dat burgers werkelijk een rol kunnen gaan spelen in wat werkelijk mogelijk is: empowering van de mensen zelf. Wijffels: "door bestaande belangen wordt dit min of meer tegengehouden". Waarbij de cursivering van mijn hand is. Want wat mij betreft mag u die drie woorden gewoon wegstrepen: die bestaande belangen dicteren immers hoe "onze" energiemarkt er uit komt te zien. Die "bestaande belangen" hebben scheit aan burgers.

^^^ Een karakteristiek Nederlands voorbeeld waartoe slecht nationaal incentive beleid toe kan leiden. Natuurlijk is de bereidheid van mensen en bedrijven om te investeren in zonnestroom zelfs in Nederland groot, en met de dag groter aan het worden. Echter, omdat de invoedingscondities voor zonnestroom zo onvoorstelbaar rampzalig slecht zijn geregeld, en "zekerheden" op acceptabele financiële rendementen met weinig risico's zo goed als nihil zijn, blijft het bij "voorzichtige" pogingen om dan maar met een kleine set te beginnen en "te zien waar het schip strandt". Bij particulieren vaak met maar een paar paneeltjes (die later met veel kunst en vliegwerk met extra kleine setjes worden uitgebreid tot een nogal chaotisch en vaak inefficiënt totaal systeem). Bij agrariërs zoals deze langs de dijk van de Hollandse IJssel aan de NW. rand van Haastrecht (Zuid-Holland) blijft het vaak bij een relatief bescheiden "gedeeltelijke dakinvulling" met hoop op betere tijden. Zonder meer een prijzenswaardige poging, maar het had zoveel beter en efficiënter gekund. In dit geval zijn slechts 40 monokristallijne modules geplaatst op een pal zuid georiënteerd dak met veel grotere potentie (minimaal het drievoudige vermogen). Mogelijk iets van 7 en een halve kWp gerealiseerd (uitgangspunt: veel verkrijgbare 185 Wp modules). Wat dus in theorie een SDE 2010 beschikking "klein" zou kunnen zijn: de SDE categorie die werd verrast met een volslagen bezopen maximerings-cap van 6.375 per jaar "te subsidiëren" kilowatturen. Lees: een grotere installatie tussen de 7,5 en 15 kWp had eigenlijk helemaal geen zin, omdat je er exact evenveel "subsidie" voor zou kunnen krijgen, en geen cent meer. Wat de nog steeds prijzige installatie beslist nauwelijks rendabel had gemaakt, omdat alle overtollige geproduceerde kostbare zonnestroom kilowatturen voor steenkolen dumpprijzen zouden moeten worden "verbruikt", of aan de kruideniers op de "vrije stroommarkt" verpatst hadden moeten worden (zeg maar gerust: impliciete vernietiging van de hoge economische marktwaarde van pieklast scherende zonnestroom)... In Duitsland en Vlaanderen had dit dak in een keer volgegooid geweest, met maximale benutting van zowel het dak als het in te zetten inverter vermogen, en leidend tot een zeer efficiënte, maximaal producerende installatie. In Nederland in de meeste gevallen een volslagen illusie, vanwege de blijvend slechte invoedingscondities. En dus leidend tot geringe investerings-bereidheid en risico mijding. Leidend tot slakkentrage groei en een blijvend slapende eigen "industrie" die nooit aan echte "opschaling" toe zal komen. Precies hoe je een veelbelovende markt al in de kinderschoenen kapot kunt maken (wat dan ook de uitdrukkelijke bedoeling lijkt te zijn van de touwtjes-trekkers in Den Haag)... Foto genomen tijden 3-daagse kampeertocht op de Biohummer®, 24 april 2011.

Marjan Minnesma - voorzitter Urgenda, en voorzitter van het flink in de media gehypte (en met bijna uitsluitend hulde omgeven) initiatief Wijwillenzon.nl mocht als enige binnen dit behoorlijk lange (twintig minuten durende) onderwerp "saldering" en zonnepanelen aanschuiven aan tafel bij mevrouw Hertsenberg. Die weliswaar enkele kritische vragen had over de "opvang" van klanten bij problemen, maar zich door het betoog van mevrouw Minnesma liet leiden en daar blijkbaar content mee was. De boodschap: "het komt allemaal goed, we gaan ervoor". Ik hoop uit de grond van mijn hart dat alles inderdaad "goed" zal komen. Polder PV was slechts een van die irritante kriebelaars die dieper in de materie dook en die - volgens de webmaster terecht - kritisch tegen die actie aan ging kijken (special)...

Enkele punten uit het te berde gebrachte aan tafel:

• "Als we maar genoeg energie opwekken bij burgers en kantoren zijn veel kolencentrales niet meer nodig". Zie daarvoor ook mijn commentaar in het gele kader onder het hoofdje "Spraakwater" (link). Als ze werkelijk dat doel in haar hoofd heeft, gaan we dat nooit zelfs met vele "inkoopacties" van deze orde redden. Dat blijven immers druppels op een gloeiende plaat. In Duitsland is nog geen kolencentrale van het net gegaan ondanks de massieve bijbouw daar (zonder inkoop acties). In januari 2011 alleen al werd zes-en-twintig-en-een-half maal zoveel capaciteit in Duitsland bijgebouwd dan Urgenda met hun inkoopactie hebben beoogd - 10 MWp - (het werd mogelijk een paar MWp meer, maar hoeveel meer is nog steeds niet duidelijk).
  
  
• "Het Duitse systeem is een stuk beter, we hebben daar jaren voor gevochten, maar de overheid wil het niet". Minnesma simplificeert vervolgens het Duitse systeem in extremo als "Je belast vieze energie, je stopt het geld in een pot, en groene energie krijgt een beetje uit die pot". Niet alleen is dat een zeer extreme simplificatie, maar hij is ook fout:
  
  (a) Het gaat bij het Duitse EEG uitsluitend om stroom, niet "energie" (want daar vallen ook warmte en motorbrandstoffen onder, die worden door andere wetten geregeld);
  
  (b) De richting is precies het omgekeerde van wat Minnesma suggereert. Er wordt immers niets gecapt in Duitsland, dus iedereen die onder EEG condities valt mag invoeden, krijgt daarbij voorrang op het net, en krijgt direct en zonder uitstel geld/voorschotten van de regionale netbeheerder. Via een briljant, maar omvangrijk en ingewikkeld (verder niet de EEG producenten lastig vallend) financieel "Umwälzung" systeem wordt de aangeboden hoeveelheid EEG stroom na aftrek van vermeden netkosten (!) verkocht op de Leipziger Strombörse, de kosten die dan overblijven worden na aftrek van alle administratieve kosten homogeen over alle in aanmerking komende stroomverbruikers verdeeld (de 860.000 PV eigenaren incluis) op basis van de daadwerkelijk verkochte totale stroom volumes. En onafhankelijk van wat voor "leveringscontract" je hebt, van donkergroen tot kolenzwart. Daaruit volgt automatisch de hoogte van de elk jaar bij te stellen "Umlage" (zitten ook nog correcties in, die zijn vaak klein). De realiteit is een continu proces op basis van voortdurend bijgestelde prognoses, en jaarlijkse correctie rekening. Dus dit alles werkt niet volgens de gesuggereerde richting "heffing >>> beloning betalen aan groene stroom producenten", maar "vastliggende vergoedingen aan je uitbetalen als je voldoet aan de condities >>> heffing aan alle stroomverbruikers" na intensieve berekeningen en jaarlijkse bijstellingen. Werkt al dik tien jaar zo, en is steeds meer verfijnd en verbeterd. Nogmaals: de groene opwekker wordt "administratief ontzien" en zo min mogelijk lastig gevallen met tranentrekkende bureaucratie. Gevolg: maximale investeringszekerheid en -bereidheid. Door honderdduizenden maatschappelijke actoren. Win-Win.
  
  (c) Alle EEG Umlage die wordt geheven op de stroomtarieven kwam al lang ten goede aan alle andere onder het EEG vallende hernieuwbare elektriciteit, na aftrek van (daarbij in het niet vallende) administratie kosten. Voor de goede orde, volgens BDEW voor 2009 totaal geproduceerde stroom onder EEG condities (er wordt meer geproduceerd, EEG aandeel was 75 Terawattuur): windstroom 51,4%, biomassa 30,6%, PV 8,8%, waterkracht 6,5%, etc. Zonnestroom is wel het snelst groeiende aandeel, van de totale hoeveelheid hernieuwbare elektriciteit (waarvan EEG stroom het grootste gedeelte betreft). Er zou volgens een voorlopig BDEW cijfer van 16 december 2010 in dat jaar al 11,7% afkomstig geweest kunnen zijn van PV-installaties (daarbij belangrijke voetnoot: het was een zeer slecht windjaar, ook voor Duitsland) ...
  
  (d) Alle PV-producenten (die ook apart stroom afnemen) betalen mee aan het systeem via hun standaard afname meter die fysiek gescheiden is van de "invoedingsmeter" voor hun zonnestroom installatie. Ook zij dokken die 3,53 Eurocent/kWh EEG opslag over al hun afname. Ergo: "groen" wordt uiteindelijk, helemaal achteraan de administratieve keten, betaald uit de heffing op de stroomafname van (bijna) iedereen, en de "kleur van die afgenomen stroommix" wordt door de voortdurend toenemende invoeding van hernieuwbare elektriciteit op het net steeds groener. 17% in 2010 (van alle elektriciteit afname).
  
  
• De door Minnesma te berde gebrachte "jaloezie factor" vind ik een te negatieve associatie met wat er in Duitsland aan de hand is. Zonnestroom is en blijft daar gewoon een zeer verstandige financiële investering, en daar is "jaloezie" helemaal niet voor nodig. Je kunt daar gewoon een PV-systeem exploiteren (zelfs als huurder in bijvoorbeeld een Bürgerbeteiligungsprojekt in eigen gemeente) die zo'n 7 procent financieel kan renderen. Mogelijk meer als er gunstig kan worden ingekocht en/of als je op een zeer zonnige lokatie zit en geen schaduw hebt. Als je geld hebt en/of gunstig kan lenen (er zijn talloze banken die een prima aanbod doen), kun je gewoon een puike installatie laten aanbrengen. Geen jaloezie, maar verstandig beleggen (wel met het hoofd er bij, beslist niet teveel lenen, andes ben je dom bezig...). En het ecologische bewustzijn is in Duitsland gemiddeld genomen (...) veel hoger dan het altijd uitsluitend op de centen kijkende kruideniersland Nederland, dat helpt zeker mee. Mogelijk gaat de Umlage trouwens volgend jaar wel omlaag, want de bijbouw van PV in 2010 lijkt door de hoogspanningsnetbeheerders in hun prognoses - voor het eerst in de geschiedenis - fors overschat (9.500 MWp voor 2010, voorlopig is het volgens Bundesnetzagentur nog "slechts" 7.408 MWp (een factor 500-700 maal de hoeveelheid die de WWZ actie in totaal zou kunnen gaan opleveren). Op basis van die prognose is de huidige Umlage vastgesteld. Hoe dat uiteindelijk uit zal pakken hangt af van de totale stroom consumptie, de te incasseren prijs voor EEG stroom op de Leipziger Strombörse, ontwikkelingen in de hernieuwbare energie markt, etc.
  
  
• Nieuwe details WWZ actie (zie ook mijn special over eerdere aspecten):
  
  (a) 50.000 panelen inkopen, eerste 5.000 modules zouden deze week worden uitgeleverd. Aangezien het om een zending van 1 MWp zou gaan volgens e-mail aan de klanten, zou het hier dus gemiddeld 200 Wp modules moeten betreffen. De enig overgebleven modules, nadat tot na de contract ondertekening er modules van twee verschillende Chinese leveranciers op de WWZ website bleven staan, zijn een 185 Wp monokristallijn exemplaar van China Sunergy / CEEG wat al lang niet meer op de website van de producent is te vinden. En een nieuw (niet voor contract ondertekening bekend) multikristallijn 230 Wp module van dezelfde aanbieder. Dus het zal bij die eerste zending om een mix van die twee modules van China Sunergy gaan. Natuurlijk met de nog totaal onbekende Chint omvormers waarvoor de (niet een DHZ pakket hebbende) WWZ klanten feitelijk "het Europese proefkonijn" gaan worden. Over productie omstandigheden in fabrieken is verder niets bekend, maar dat is bij de meeste aanbieders het geval (ook bij diverse Europese aanbieders wordt daarover weinig prijsgegeven, al heb ik nooit van rare toestanden gehoord, wat beslist naar buiten gekomen zou zijn).
  
  (b) Genoemd "investerings-rendement" van 5-7% kan WWZ niet hard maken. We leven in een land met uitsluitend saldering voor het gros van de afnemers als "exploitatie incentive", en stroomprijzen zijn net zo onvoorspelbaar en variabel als het weer. Net als de dominante factor in die kWh prijs: de energiebelasting. Dat is zeker geen "vaste waarde" - net zo min als de voor de Staat bedreigende factor "saldering". Van een neoliberaal kabinet met "vrije markt werking" op het netvlies (maar wel Staatssteun voor nieuwe meganukes) kun je alles verwachten... Over "financiële rendementen" over de totale levensduur (die we niet kennen) dient derhalve (altijd) een erg natte vinger te worden gebruikt. Als het uitkomt, komt het uit. Als het niet uitkomt, misschien ook geen probleem. Dan zijn de meeste mensen de aanschafprijs al lang weer vergeten (en de meeste mensen kunnen toch niet rekenen, en hebben er vaak ook geen zin in). Voor de lage "aanschaf" tarieven die WWZ "in de markt heeft gegooid" kan geen normaal bedrijf concurreren. Dat zijn dus "kunstmatig lage prijzen" in de huidige context.
  
  (c) Minnesma geeft wederom min of meer toe dat het bij de huidige actie zal blijven. Haar insteek zou zijn dat er een "steen in de vijver is gegooid", en "dat de markt het verder maar moet oppikken". Wel zullen er nog wat smaakmakende lokale projecten per provincie volgen. Waarbij mijn inschatting is dat een combi met het al jaren bestaande initiatief van als vanouds zonnestroom minnend Friesland (waar trouwens bizar weinig aan installatie capaciteit en productie van bekend wordt gemaakt...) om "50 MWp in 2015" te hebben gerealiseerd natuurlijk een prima project lijkt te zijn. Ook lijkt er nog iets met vakantiehuisjes te worden geprobeerd. De rest "moet de markt doen". Ik ben zeer benieuwd, maar ik geloof niet dat massale inkoop acties een structureel tot duurzame ontwikkeling leidend beginsel zullen zijn. Daarvoor zijn er veel te veel onzekerheden, en zullen beslist geen massieve volumes (tientallen tot honderden MWp-en) zoals in de buurlanden volledig geijkt bemeten en door vaklui aangelegd worden gerealiseerd. We gaan het zien.
  
  (d) Minnesma hoopt dat het aankomende wetsvoorstel van Diederik Samsom (gepusht door Zonvogel, Windvogel, Greenchoice) om "buiten de aansluiting om te mogen salderen" er door komt. Ik ben zeer benieuwd of dat zal gaan gebeuren. De Staat gaat bij "gegarandeerd succes" van zo'n principe ook gegarandeerd enorme hoeveelheden energiebelasting en BTW missen en zal daardoor nog grotere gaten in een al rafelige begroting gaan krijgen. Waar durft u op te wedden? Wie weet gaan de ambtenaren vervolgens ook wel allerlei bezopen eisen in "omgevingsvergunningen" opnemen om de te verwachten stortvloed aan aanvragen voor dikke zonnestroom installaties weer in te dammen. Je kunt van die gasten alles verwachten.
  
  (e) Inmiddels ben ik ook achter de naam gekomen van het bedrijf wat door WWZ ingezet zal gaan worden om de "after sale service" te gaan bieden aan hun klanten bij onverhoopte problemen met de omvormers (over andere probleem oplossings-richtingen heb ik nog geen specifieke namen gehoord, maar volgens Minnesma was alles geregeld). Dat bedrijf, wat inmiddels ook officieel distributeur is geworden van de (Chinese) Chint omvormers voor Europa, heet Libra Energy B.V. Libra is gevestigd in ... het Noord-Hollandse Castricum. U weet wel, de plaats van het wereldvermaarde autonome, niet aan het elektriciteitsnet gekoppelde Zonnehuis van Evert Sjoerdsma, met een "antiek doch nog steeds prima werkend" 2,5 kWp PV-dak van Oud-Hollandse VOC Glorie. Die veel direct op gelijkstroom laat werken in eigen huis. En die een bijkeuken vol telefoon centrale accu's heeft, want er hoeft niets het net op...
  
  (f) Tot slot heb ik mevrouw Minnesma nog gevraagd wat er nu precies aan volume zou worden gaan afgezet, en hoeveel dan wel naar de van meet af aan door WWZ "eigenlijk bedoelde" (door de Ministeriële SDE tombola teleurgestelde of zelfs afgewezen) burgers. Het totale volume is nog steeds niet bekend omdat verschillende bedrijven, scholen e.d. nog steeds niet in het definitieve beslis stadium (Go, or No Go) zijn (indien "Go", hoeveel capaciteit dan wel precies). Energeia claimde op 18 februari 2011 dat Minnesma "13 tot 14 MW" zou hebben gezegd. Maar voor het eigenlijk "bedoelde" particuliere segment volgde het voor mij tekenende cijfer uit de mond van mevrouw Minnesma zelf: ongeveer 5 MWp. De oorspronkelijke bedoeling van WWZ was uitdrukkelijk de burgers te benaderen, en minstens 8.000 "pakketten" met in totaal 10 MWp te kunnen gaan "centraal inkopen". Voor die burger is het dus qua totale capaciteit maar de helft geworden, zo lijkt het. Dat is 5 MWp meer dan niets, maar enigszins teleurstellend is het toch wel. Ook al blijft het een spectaculaire, en "moedige" actie waar heel veel tijd en energie in is gestoken. Voor een zeer speculatieve doch illustratieve berekening van de mogelijke consequentie voor het aantal "pakketten" wat er door WWZ verkocht zou kunnen zijn (kreeg ik niet te horen), zie iets verderop onder de screendump...
  
  (g) Op mijn vraag of er nog de nodige aandacht besteed zal gaan worden aan leuke opnames van "de eerste WWZ pakketten op het dak" bij klanten, antwoordde mevrouw Minnesma bevestigend. Er schijnt een camerateam een hele week lang de eerste installaties te gaan volgen. Dus u kunt vast wel weer de nodige promotiefimpjes gaan verwachten de komende tijd.

^^^ Screendump van homepage van WWZ actie van 26 november 2010 toen er nog van een ietwat optimistisch uitgangspunt uitgegaan werd dat het voor 7 december van dat jaar wel goed zou komen met de vooruit te betalen 10 MWp aan afzet. 8.000 pakketten die per stuk maximaal 2,96 kWp groot konden zijn, dus maximaal in totaal 23,7 MWp, waarbij echter voor minder dan de helft in totaal aan "realiseerbare" capaciteit afzet bleek te worden gerekend. M.a.w.: afzet verwacht van veel kleinere pakketten, vooral "geschikt" voor woonhuizen gezien de grootte. Voor de particulieren werd die afzet, naar nu blijkt, zelfs na twee verlengde inschrijvingstermijnen, bij lange na niet gehaald. Er gaat maar 5 MWp naar particulieren, en waarschijnlijk een substantieel groter deel naar "bedrijven en instellingen" toe. Educated guess Aangezien pakket A volgens Minnesma het populairste pakket bleek te zijn, kunnen we een zeer grove inschatting maken van hoeveel pakketten er ongeveer uiteindelijk "aan die particulieren" zouden kunnen zijn afgezet, op basis van genoemde "ongeveer 5 MWp" (is 5.000 kWp). Stel pakket A 40% van volume ("meerderheid"), en pakketten B-D elk 20%. Aangezien de pakketgroottes (ook na de curieuze wijziging van leverancier van 2 van de pakket modules, nu allen met CSUN/CEEG modules) als volgt zijn: A 1,41 kWp, B 2,76 kWp, C 2,96 kWp, en D 0,555 kWp, kunnen we een volgende som gaan maken. A (0,4 * 5.000)/1,41 = 1.418 pakketten B (0,2 * 5.000)/2,76 = 362 pakketten C (0,2 * 5.000)/2,96 = 338 pakketten D (0,2* 5.000)/0,555 = 1.802 pakketten Totaal zou dat met deze zeer grove tongue-in-cheek berekening slechts om 3.920 pakketten kunnen gaan voor de particuliere afnemers, grofweg de helft van de "gewenste 8.000 stuks". Er moeten echt heel erg veel doe het zelf setjes van 555 Wp zijn verkocht wil ook maar in de verste verte een benadering van die ooit gewilde 8.000 pakketten bereikt zijn. Want alleen als het totale volume van 5 MWp geheel aan doe het zelf setjes zou zijn verkocht, zou je op maximaal zo'n 9.000 sets komen. Maar dat strookt niet met duidelijke uitspraken van Minnesma dat pakket A het meest populaire bleek te zijn (misschien wel nog populairder dan de 40% die ik in het rekenvoorbeeldje hierboven heb aangenomen). En "alleen maar of absolute meerderheid van doe het zelf pakketten" strookt natuurlijk ook niet met het feit dat Minnesma op Solar Future III conferentie van 21 april 2011 claimde dat er al 100 installateurs op de lijst stonden van de actie (waarvan vele nog totaal onbekend in de "PV-scene"). Want die zouden bij een overgrote meerderheid van DHZ pakketten sowieso werkeloos zijn. En bij de uit het rekenvoorbeeld volgende grofweg 2.000 bij particulieren te installeren "niet DHZ" systemen zouden genoemde 100 bedrijven al rap door de 20 kleine installaties per bedrijf heen zijn. Een maandje werk, en dan weer finito voor het "particuliere" segment. Alleen nog een paar "grotere" installaties, en dan is de koek op. Wachten op de "volgende inkoop actie die de 'markt' zou moeten gaan ophoesten"...

En verder

Wat nog meer ter sprake kwam tijdens de TROS Radar uitzending. Een paar laatste opmerkingen van Polder PV.

• "25 Eurocent/kWh afname" is natuurlijk ook geen "vaste waarde" in het Duitse systeem. Energieprijzen zijn ook daar volledig vrij (en net als in Nederland met forse belastingen van divers pluimage verzwaard). Dus hangt het allemaal sterk van je contract condities af en van de door jou gekozen leverancier. Er bestaat niet "een" prijs voor een kWh. Er zijn er talloze. Die afname prijs moet je in Duitsland compleet buiten de tarieven voor zonnestroom invoeding op het net zien omdat de bemetering van "afname" resp. "invoeding" volledig fysiek zijn gescheiden (illusie in Nederland, alleen bij grote projecten als daar nog apart stroom wordt afgenomen op lokatie), tenzij je aan de nog weinig gebruikte "Eigenverbrauch" regeling mee doet, die niet "verplicht" is (en die je per maand kunt omzetten).
  
  
• Genoemde "Eigenverbrauchsregelung" kan dan ook beslist niet als "Duitse maatstaf" worden gezien omdat de overgrote meerderheid van alle PV-installaties daar direct fysiek op het net invoeden. Het meest straightforward, zo min mogelijk gezeur, geen ingewikkelde extra bemetering nodig (alle stromen moeten immers worden gemeten om zuiver te kunnen uitbetalen): de gangbare praktijk in Duitsland.
  
  
• In die Duitse eigen verbruik regeling is de in de Radar uitzending genoemde 12,36 Eurocent/kWh (uitsluitend voor installaties die in het eerste half jaar van 2011 aan het net gaan, daarna zal een ander tarief gaan gelden) het vaste bedrag wat je van je netbeheerder zult krijgen. Daar bovenop komt de "vermeden stroomprijs" van het specifieke, persoonlijke elektriciteitscontract wat betreffende Duitser op dat moment heeft. Dat is 100 procent momentane (puur fysieke) saldering, maar het werkt absoluut niet zoals het Nederlandse salderen waarbij over het hele jaar uitgebalanceerd mag worden (zomerse overschotten verrekenen met winterse tekorten, en overschot overdag deels weer compenseren met tekort in de avond). Je moet in Duitsland in de eigenverbruik regeling echt fysiek zoveel mogelijk verbruik naar de tijdstippen van de hoogste zonnestroom productie (tussen de middag) zien te verplaatsen om maximaal profijt van die lucratieve stapeling (wettelijk vastgelegde prijs uit te keren door de netbeheerder plus vermeden inkoopprijs netstroom van leverancier op het moment van consumptie) te hebben. De vraag is hoeveel mensen en kleine bedrijven dat structureel (dus in hoge mate) zal gaan lukken. Daarover is nog weinig bekend, deze regeling is pas 1 januari 2009 ingegaan en zal ook nog eens op effect worden geëvalueerd (lees: mogelijk gewijzigd, of wellicht zelfs weer afgevoerd indien niet effectief gebleken).
  
  
• Curieus dat over de hoogte van de beroemde "EEG Umlage" niets wordt gezegd in de uitzending. Dat is een belangrijke omissie. Voor 2011 is de bijdrage van (bijna) alle stroomverbruikers, inclusief de 860.000 zonnestroom opwekkers als die een standaard afname meter bezitten 3,53 Eurocent per kWh. Afhankelijk van de bijbouw van nieuw vermogen aan windturbines, biomassa installaties, PV capaciteit, etc. (onder de strenge EEG condities geaccepteerde "Anlagen"), en hun daadwerkelijke geaccumuleerde productie, zal die Umlage volgend jaar weer worden aangepast aan de nieuwe realiteit (opdracht voor het Bundesnetzagentur).
  
  
• Een shot van een groot thermisch zonnecollector systeem (ongeveer rond de negen minuten in de uitzending) hoort natuurlijk niet thuis in een onderwerp wat uitsluitend over zonnestroom van PV-installaties gaat.
  
  

• "Terug geleverde stroom wordt vaak voor niets, soms voor een klein bedrag vergoed."

  Nogal forse uitspraak van Radar voor de Nederlandse situatie. Dat valt nog maar te bezien, zeker wat dat te krachtige woord "vaak" betreft. Ik krijg nog steeds klachten over de saldering, maar die gaan in toenemende mate over de beruchte "negatieve meterstanden" die ontstaan omdat mensen steeds meer hun PV-installaties gaan uitbreiden, of gewoon steeds groter PV-installaties gaan kopen. En dan komen ze al snel, gecombineerd met het zeer positieve feit dat ze vaak ook steeds energiezuiniger gaan leven (een zeer prettige bijkomstigheid die vaak gepaard gaat met het aanschaffen van een zonnestroom installatie!) in ieder geval op het "hoge dagtarief telwerk" (als ze een dubbel tarief contract en dus meter hebben) al vaak "in de min" te staan. Met onvoorspelbare gevolgen voor hoe de "saldering" dan uiteindelijk "zal worden geregeld" (staat niets over in de Wet, dus piraterij op de loer liggend en soms ook in de praktijk oprispend).

  Heel erg veel mensen snappen helemaal niets van wat er precies met hun elektriciteitsmeter gebeurt, en wat er exact met de zonnestroom geschiedt op enig moment en op enig tarief/telwerk. Dat soort mensen zijn heel makkelijk allerlei onzin praatjes aan te smeren, en omdat ze er niets van snappen, kunnen ze met een fooi (of niets) worden afgescheept. De netbeheerders en de leveranciers hebben hier de almacht, en reken maar dat er in sommige gevallen niet naar de klant wordt toegerekend of "waar ze eigenlijk recht op zouden hebben" (lees: de "bedoeling van de Wet" is vaag, en de "invulling van de Wet" is een ramp, dus totaal niet hard te maken). Omdat veel mensen compleet weerloos zijn tegenover de energie distributeurs en de leveranciers, ze vaak niets van de saldering snappen, en vooral ook omdat de financiële belangen voor de "kleine zonnestroom producent" marginaal zijn, wordt er zelden echt actie ondernomen door mensen die er via via achter komen dat er "iets" mis zou kunnen zijn bij de saldering.

  Vergelijk dat maar eens met Duitsland, waar met een behoorlijke installatie de belangen van een Einspeise Vergütung voor de PV-systeem exploitanten al snel in de vele honderden tot mogelijk zelfs een paar duizend Euro per jaar kunnen oplopen. Vandaar dat werkelijk alles daar in Wet snoeihard is afgespijkerd (om juist alle "misverstanden" te voorkomen). En als er vermeende problemen met de netinvoeding optreden (lees: geen "saldering holländischer Art", dat kennen ze helemaal niet in Duitsland), al snel de weg naar de rechter wordt gevonden en gebruikt. Dat is in Nederland een absolute zeldzaamheid (bijv. uitspraak in de beruchte OK4 affaire bij Stroomwerk), omdat de financiële belangen in ons land door de permanent klein gehouden markt zelden fors oplopen bij particulieren. En dus blijft het aan rommelen. Maar ook: je hoort eigenlijk niet zo vaak over optredende problemen zoals in de huidige uitzending (komen beslist vaker voor). Omdat mensen er zelden echt "werk" van maken, en als er al een voor hen "gunstig" resultaat uit komt, na moeizame "onderhandelingen" met de partijen die het betreft, dat vrijwel nooit "de publiciteit" haalt.

  Wat in ieder geval weer kristalhelder naar voren komt: De consument is altijd de dupe van slechte wetgeving. En Den Haag heeft met de marktliberalisering gecombineerd met een uitermate slecht geformuleerd "wetsartikel" betreffende de saldering van zonnestroom de zelf opwekkende burger voor de leeuwen en de piranha's van "de markt" gegooid. Met de impliciete boodschap: "U zoekt het allemaal maar uit, wij trekken onze handen van de markt af"...
  

• "In een contract wordt vastgelegd wat je krijgt als je de komende 20 jaar stroom geeft."

  Die opmerking slaat op de door mij later in de studio bar aangevochten suggestie dat je "een contract" (met je regionale netbeheerder) zou moeten sluiten om aanspraak op de in Wet voorgeschreven vergoedingen te kunnen maken bij de oosterburen (Duitsland). Dat is niet waar, en daar publiceert het Duitse vakblad Photon al vele jaren messcherpe analyses over, die die zogenaamde "noodzakelijkheid" van een contract met netbeheerders afwijzen. Die noodzaak is er namelijk ten eerste helemaal niet, omdat de Wetsteksten alle dictaten al onherrroepelijk hebben gemaakt, en dat dus de EEG Wet de basis is van de claim op de vaste vergoedingen (die trouwens meer dan 20 jaar lang uitbetaald kunnen worden als vroeg in het jaar een installatie aan het net is gegaan, dus inclusief de "restperiode in het jaar van installatie", plus 20 jaar...).

  Photon analyseert al jaren die zogenaamde (beruchte) "contracten" die netbeheerders "aanbieden" aan mensen die zich hebben aangemeld met een complete, door de gecertificeerde installateur aan het net (apart van de hoofdaansluiting!) aan te sluiten PV-systeem. Zeer veel contracten worden op strict juridische gronden met de duimen naar beneden afgewezen door de specialisten van Photon omdat er talloze voor de klant zeer ongunstige clausules in blijken te staan die hoge risico's inhouden of die de klant zelfs zeer expliciet benadelen (en dat gaat dan zeker niet altijd alleen om de bemeterings-situatie). Risico's die allemaal niet gelden als zo'n contract niet wordt getekend, maar het recht op invoedingsvergoedingen "dus" gewoon blijft bestaan. Zie daarvoor de webpagina van Photon genaamd "Aktion Einspeisevertrag". Ergo: een verstandige Duitser ondertekent nooit zo'n potentieel wurgcontract met zijn netbeheerder, kan zelfs zijn eigen Einspeise meter in laten zetten door de installateur, en de netbeheerder moet dat alles accepteren. In Duitsland is aan alle "eventualiteiten" gedacht. In Nederland is dat volstrekt ondenkbaar!

  Dus de conclusie van Radar dat zo'n contract ondertekend moet worden "om aanspraak op de Duitse vergoeding te kunnen maken" is onterecht. Het is immers nergens voor nodig. De met hulp van democratische verkozen visionaire politici tot stand gekomen unieke EEG Wet is immers De Baas in Duitsland. Niet de netbeheerders. En de leveranciers staan volledig buiten spel. Met de invoeding (eigenlijk foutief benoemd "teruglevering") van zonnestroom hebben ze helemaal niets te maken. Omdat de uitbetaling van de Einspeise Vergütungen volledig buiten hen om gaat...

• Mevrouw Hertsenberg besluit haar gesprek met Minnesma met de uitspraak "Weg met het woud aan regeltjes". Dan adviseer ik het redactie team van TROS Radar toch eventjes na een stevige borrel achterover geslagen te hebben ook eens te gaan kijken naar twee documenten op de website van EDSN. Een geheimzinnige organisatie waar netbeheerders, leveranciers en andere schimmige lieden met allerlei dikke vingers in belangen papjes gezellig met elkaar zitten te konkelefoezen. Die allerlei "afspraken" maken o.a. over salderen van zonnestroom, zonder enige vorm van parlementaire controle. Wellicht moet TROS Radar dan maar weer eens gaan nadenken over een vervolg uitzending hoe het met ons democratisch bestel staat op energie gebied. Want daar rammelt van alles aan, en dan druk ik mij maar weer eens heel erg "netjes" uit...
  
  http://www.edsn.nl/docs/Algemeen/ic039_saldering_verbruiken_bij_teruglevering_v1.0.pdf ("per 1 januari 2009")
  http://www.edsn.nl/.../registratie_van_productie-installaties_aangesloten_op_het_regionale_net_v1.0.pdf (geplande invoering 2011, met zeer onheilspellende dictaten, zie ook mijn commentaar op GoT van 15 februari 2011 over deze zoveelste ondemocratische, niet parlementair "begeleide" monopolisten afspraken cq. stalinistische dictaten)

Tot slot

Na de uitzending gezellige borrel en uitgebreid gesproken met producer en redactie van het programma. Daarna met de vouwfiets naar het centraal station gefietst. Mijn gast, die geljktijdig met de auto daar naar toe werd gebracht, arriveerde daar echter lang nadat ik al op de trein richting Leiden was vertrokken (hij moest naar Amsterdam)...

... en twee dagen later lag er opeens een enveloppe in de brievenbus. Met een prachtig en zeer toepasselijk cadeau: het kookboek "De Dunne Vegetariër". Van ... Antoinette Hertsenberg. Presentatrice van TROS Radar. Geweldig en zeer verrassend cadeau, wordt zeer gewaardeerd in het al twee decennia vegetarische huishouden van Polder PV! Redactie: hartstikke bedankt!

^^^ Geweldig leuk kado van de TROS Radar redactie, een kookboek genaamd "De Dunne Vegetariër" van nota bene Radar presentatrice Antoinette Hertsenberg herself. En nog voor veggies ook, dus honderd procent gescoord in huize Polder PV!. Bovenaan op tafel het vlak voor de Radar uitzending gepubliceerde artikel "Uw portemonnee wil zonne-energie" van Jan-Hein-Strop, uitgebreid besproken door Polder PV op 2 mei jl.

Polder PV werd de dag na de uitzending gebeld door de bekende Raymond Meur van RayRadio uit Breda. Of ik even commentaar wilde geven op de Radar uitzending en de plannen voor SDE"+" van Verhagen/Rutte. Ja hoor, dat wilde de webmaster van PPV wel. U kunt het resultaat nog minstens een maand na luisteren op de podcast van de uitzending, vanaf plm. 34'20". Downloaden podcast vanaf Raymond's website: http://rayradio.podomatic.com/. Daarna eventueel op te vragen bij Polder PV (podcasts verdwijnen daar op gegeven moment weer vanwege de bezette ruimte). Veel luisterplezier!

Andere links (zie verder in de broodtekst)

http://www.trosradar.nl/uitzending/item/1750/zonnepanelen/?tx_brmenu2010[year]=2011 (link naar webpagina op TROS Radar site met de videolink naar de uitzending van 2 mei 2011)
http://forum.www.trosradar.nl/viewtopic.php?f=120&t=96718 (forum onderdeel bij de uitzending waarin weer af en toe flinke water en vuur discussies ontvlammen: typische "energie transitie tijd" perikelen...)

Nagekomen:
http://henribontenbal.wordpress.com/2011/05/03/salderen-terugleveren-zelfleveren/ (3 mei 2011; uitstekende analyse van Henri Bontenbal, de nieuwe zonnestroom tycoon op internet die Polder PV overbodig zal gaan maken...)

Pagina opgemaakt 3-4 mei 2011, eerst gepubliceerd 4 mei 2011; 20 mei 2011 (link Bontenbal toegevoegd)