Nieuws P.V. pagina 63

meest recente bericht boven

13 augustus 2010 - 10 september 2010

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm

10 september 2010: (Geen?) nieuws uit de SDE nieuwsbrief van Agentschap NL. Hoeveel woorden moeten we hier nog aan vuil maken? Eerst maar het berichtje zelf. Uit de "Stimulering" Duurzame Energieproductie (SDE) Nieuwsbrief nr. 12, september 2010, aanhalingstekens van Polder PV:

Commentaar Polder PV

[sarcasme modus]

• Pro memori: voor SDE 2010 categorie "klein" waren er reeds slechts 4.200 van de 17.000 "beschikt" (24,7%, de rest mocht weer de shredder in), voor categorie "groot" kwamen er op die beruchte 31e mei maar liefst 35.000 aanvragen binnen bij het Agentschap. Wat dat omineuze getal blijkbaar liever niet nogmaals weergeeft in hun korte berichtje in hun nieuwsbrief. Dat staat immers zo vreselijk, en dat moet demissionair Minister van der Hoeven dan weer in de Tweede Kamer gaan uitleggen, waar ze vast geen behoefte aan zal hebben...
  
  
• Wauw, 131 toekenningen maar liefst. Dat is wel 3 (lees: DRIE) exemplaren meer dan voor exact dezelfde Nationale Loterij rubriek SDE 2009. Toen waren er "maar" 128 beschikkingen vergeven. Een Maatschappelijke Winst, dus, van maar liefst [(131-128)/128]*100% = 2,3%. "We gaan vooruit" zou een bekend energiebedrijf wellicht stellen. Al vraag ik me af hoe "blij" dat bedrijf zal zijn met die "vooruitgang". Want 131 toekenningen op de 35.000 (aanvragen) is een "kans" van slechts 0,4% om überhaupt aanvragen gehonoreerd (lees: door de Agentschap NL notaris getrokken) te krijgen. 0,4% van de - zuiver theoretisch gezien de formulering van dat persbericht van 31 mei 2010 - 150 MWp aangevraagd door dat zich graag groen profilerende bedrijf zou een volstrekt hypothetische kans (goed lezen, een kans, geen zekerheid!) kunnen opleveren van zo'n 560 kWp beschikt. Als de aanvragers van dat bedrijf maximaal 100 kWp per beschikking zouden hebben ingetikt in het elektronische aanvraagformulier (per "project"), zouden ze dus maximaal iets van 6 beschikkingen verzilverd hebben kunnen krijgen, tenzij ze een hoop geluk hebben gehad met de trekking. En tenzij ze mogelijk kleinere aanvragen hebben ingeleverd (die ook daadwerkelijk zouden worden beschikt), dan kan het iets meer worden. Maar dat is nog steeds microscopisch weinig natuurlijk. Er was sprake van "tientallen" belangstellende bedrijven, en die waren natuurlijk absoluut niet van plan om met slechts 100 kWp op hun gigantische bedrijfsruimtes "genoegen" te nemen (dat zijn slechts 500 modules van 200 Wp). Dat is immers klein bier. Een bedrijf als Toyota liet begin dit jaar een slordige 1,84 MWp (80.000 vierkante meter dunnelaag matten, waarschijnlijk met UniSolar amorf Si cellen) op het dak gooien op hun vestiging in Diest (Vlaanderen, selbstverständlich, Toyota Parts Centre Europe). Pas dan "tel je mee". Dat ene project zou in Nederland dik 18 SDE aanvragen "categorie groot" (2010) hebben gekost, 14% van het totaal beschikte aantal...
  
  
• 131 toekenningen bij 35.000 aanvragen. Dat betekent dat er maar liefst 34.869 afwijzingen moeten zijn verstuurd, wat het totaal met de reeds verstuurde afwijzingen voor categorie 2010 "klein" (12.800 stuks) op een respectabel aantal van 47.669 exemplaren brengt. Hoezo, "papierloze tijdperk" anno 2010? Dat gebeurt immers - noodgedwongen - per post, anders is het niet "officieel", zo'n afwijzing... Goed nieuws dus voor de enveloppen productie afdeling bij Agentschap NL. En voor TNT. Of wellicht voor een zorgvuldig geselecteerde prijsstunter, de postmarkt is inmiddels ook "vrijgevochten", net als die ... energiemarkt. "Gelukkig" zijn de inmiddels goed ingewerkte ambtenaren bij deze EZ dochter in staat gebleken om het hele tranenverwekkende "proces" binnen de "wettelijk vastgestelde periode van 13 weken" (een heel kwartaal) af te ronden. Een bovenmenselijke prestatie, petje af. Alleen levert het allemaal dus nauwelijks een drol op. Een Nationale Rouwplechtigheid had wellicht van toepassing geweest, maar daar was vast geen geld meer voor.
  
  
• Waar wel "geld" voor bleek te zijn, was voor "borden". Borden? Ja, borden. Om voor die paar projectjes die wel uit de Nationale Tombola waren getrokken, en die na heel veel moeite (en eeuwig getouwtrek met gemeentebesturen, schoonheidscommissies, netbeheerders, elektriciteitsboeren, CertiQ medewerkers, Agentschap NL ambtenaren, en vast wel nog meer grut wat ik ben vergeten) uiteindelijk tot "realisatie" zijn gekomen, "reclame" te maken. Want Agentschap NL wil natuurlijk gaarne waar voor al dat belastinggeld. En dus "mag" er namens de Staat der NEEderlanden een mooi "bord" bij het prachtige PV project (mogelijk betaald uit weer een ander potje). Voor een door Polder PV gespot recent exemplaar zie deze. Door u en mij betaald (ja, ook door de niet benijdenswaardige 12.800 lieden die een afwijzing voor hun aanvraag "SDE 2010 klein" in hun brievenbus kregen). Maar u moet maar zo denken: dat is immers allemaal "Voor De Ghoede Saeck"...

^^^
Screendump van de nieuwsbrief, de rode kadertjes zijn van mijn hand (webmaster PPV).
Denk ervan wat u wilt...

Tekst exclusief rode kadertjes © 2010 Agentschap NL

Troost
Er is voor bovengenoemd bedrijf en voor anderen die (alweer) met lege handen zijn komen te staan toch nog "budget". Niet voor het hemeltergend kleine potje voor zonnestroom. Maar wel voor wind op land, en voor waterkracht, en dat moet je dan maar "kunnen" of "willen". Oh ja. Er is ook nog een potje van 30.000 Euri voor drie "byzondere vergistingsprojecten". U kunt meedoen aan een prijsvraag om nog wat extra "rendement" te kunnen scoren voor uw biovergister. Info bij Agentschap NL. Ook legt Agentschap NL via een link (die in Firefox niet op de juiste plek terecht komt op de FAQ pagina voor zonnestroom en SDE, maar alla) uit hoe vreselijk ingewikkeld het "berekenen" en "doen bevoorschotten" dan wel "verrekenen" van de jaarlijks variërende subsidie tot stand komt (voor zonnestroom). Voor normale Nederlanders is dat vrijwel nauwelijks te volgen, maar dat was van meet af aan natuurlijk de bedoeling ook helemaal niet. Voor wie wil weten wat de enige juiste, van toepassing zijnde bedragen ("tarief componenten") zijn, zie de door Polder PV opgestelde tabel die uniek is in Nederland.

Dit alles (en natuurlijk een kort stukje over het reeds uitvoerig door Polder PV uitgespitte 300 kWp PV project in Zeewolde), aldus de SDE nieuwsbrief van september 2010, van Agentschap NL.

[/sarcasme modus]

https://www.senternovem.nl/sde/nieuwsbrief/index.asp (oudere SDE nieuwsbrieven op de website van Agentschap NL, het september exemplaar van 2010 stond er nog niet op toen ik dit bericht op de site zette)

10 september 2010: Eindelijk weer een Sonnenertrag (NL) update... Sonnenertrag is helemaal vernieuwd en hopelijk stabieler geworden, de grafieken blijven heel erg leuk en geven een redelijke vergelijkingsbasis voor uw eigen systeem. Waarbij u echter op moet passen want zonnestroom producties van vaak zeer verschillende PV-installaties met elkaar vergelijken is een duivels lastig werk, en zit bomvol pitfalls en over het hoofd geziene complicaties (ik verwijs u gaarne naar het goede werk van onderzoekers als Baltus en Siderea.nl voor grondige onderbouwing van de complicaties.

Verder is alleen al het feit dat in Nederland een hele range aan (meestal ongecertificeerde noch geijkte) "meters" producties worden afgelezen (die vervolgens automatisch worden doorgestuurd naar Sonnenertrag, of - meestal - handmatig worden ingevoerd), zou u tot de nodige voorzichtigheid dienen te manen. Zie ook de zinvolle bijdrage van gastschrijver "Ter Zake Kundig" op de externen pagina van Polder PV. Sonnenertrag kan daarom, zeker wat het bizarre Nederland betreft, slechts een "richtsnoer" zijn, en beslist geen "zuivere waarheid". Maar het is wel degelijk een handig instrument om u te verdiepen in de fascinerende wereld die zonnestroom heet. Alleen al vanwege de schat aan installatie gegevens die u daar tegen zult komen.

U kunt ook meedoen, u hoeft alleen maar te registreren en in ieder geval elke maand uw zonnestroom opbrengsten (let wel: van een "stabiel", dus niet tussentijds uit te breiden systeem) invoeren. De grafieken worden allemaal automatisch aangemaakt in kWh/kWp ("specifieke" of "genormeerde" opbrengst, de universele vergelijkings-referentie). Dat wil zeggen dat als u tussentijds het ingegeven vermogen gaat veranderen, de oudere data in de grafieken waardeloos zullen worden (die zijn nl. niet te relateren aan de ingegeven latere [nieuwe] systeemgrootte). U moet dan de installatie in delen opsplitsen (zowel vermogen als daarbij behorende productie), zie ook de aanwijzingen tijdens de registratie.

Polder PV vlooide alle Nederlandse systemen in de database na, en maakte een update van de actuele installaties. De laatste was alweer van april dit jaar, dus het werd de hoogste tijd. 209 Nederlandse installaties zijn er inmiddels geaccumuleerd in deze bekendste database van Europa, en misschien zelfs wel op deze aardkloot. Het daarbij behorende vermogen is 604 kWp (gemiddeld aangemeld 2,9 kWp/installatie). Alle installaties die door Sonnenertrag moderatoren er uit zijn gegooid wegens het niet bijhouden van de productie gegevens, zijn hier ook al uitgefilterd. Ik telde er sinds ik begon met de voorloper van deze analyse 19 stuks met een gezamenlijke capaciteit van 30 kWp, die liggen er dus reeds uit.

Er zijn steeds meer mensen met meerdere aangemelde installaties, sommigen zelfs al met 3 deelsystemen. Die worden allemaal als "gewone installatie" geteld (tenzij er "dubbelen" optreden, die gooi ik er dan ook uit). Uiteraard is het aantal "deelnemers" met een user-ID, daardoor iets kleiner, daarvan telde ik er 193 exclusief de verwijderde ID's. Hier komen ook complicaties voor, want sommige deelnemers met een uniek ID, posten onder weer geheel andere namen. Soms in dezelfde plaats. Maar ook, zoals bij twee PV-systemen van de Rabobank, in twee verschillende lokaties (Den Helder resp. Den Burg op Texel). Dat zijn dan twee fysiek gescheiden installaties van een eigenaar. Over dat soort spielereien hoeft u zich verder niet "druk" te maken, ze hebben weinig invloed op de basis cijfers.

Opvallend "Solarking" aandeel
Tot slot nog een opvallend element in de toevoegingen van zo'n beetje het laatste jaar. Vaak wordt namelijk een tot voor niet zo lang geleden totaal onbekende aanbieder van Chinese import PV-modules genoemd. Dat "onbekend" kunt u inmiddels met een potje zout gaan nemen, want de leverancier van deze gewilde modules komt inmiddels al vaak voor in de Nederlandse Sonnenertrag ingaves. Van deze monokristallijne 175-185 (en zelfs 90) Wp modules van de Chinese fabrikant Jiangsu KingSun Solar Power Technology Co., Ltd., die gezamenlijk met Steca 300 en 500 omvormers worden verkocht in de vorm van doe het zelf pakketten met een gunstige prijs rond de € 2,50 per Wp, telde Polder PV in de Sonnenertrag ingaves maar liefst 22 afnemers. Inclusief de leverancier zelf, die eventjes 4,44 kWp naast zijn bestaande PV-installatie aanbracht. In totaal telde ik maar liefst 51,32 kWp en 283 modules van dit merk. Dat is maar liefst 8,5% van het totaal van 604 kWp voor de actuele Nederlandse Sonnenertrag klanten. Ik ben benieuwd of dit soort leuke "afzet volumes" van directe aziatische importen wel terug zijn te vinden in de CBS statistieken. In ieder geval is het zelfs mogelijk om op maat gemaakte exemplaren te laten maken. Een van de klanten heeft inmiddels zo'n leuk "custom made" paneeltje (93,96 Wp geflasht) wat perfect boven een ventilatie koker past, en wat ook nog eens de performance van de omvormer voor die string schijnt te verbeteren...

Voor uitleg, zie aparte pagina

Polder PV maakte ook weer een leuke voortschrijdende installatie grootte grafiek met een verrassing. Voor gedetailleerde uitleg, meer nieuwe grafieken, en de hele waslijst met alle Nederlandse installaties (direct gelinkt* naar de Sonnenertrag pagina van de betreffende systemen), zie:

* Ik heb alle links gewijzigd in de Nederlandstalige variant (waren oorspronkelijk naar het Duitstalige, verder identieke exemplaar)

9 september 2010: Nieuwe zonnestroom bijeenkomst in Utrecht. Helaas kan ik er niet bij zijn, maar eind september is er, net als vorig jaar, weer een bijeenkomst van mensen uit de research rond zonnestroom in Nederland. Onderzoekers die zeer mooie zaken tot stand brengen, al wordt een groot deel van de kennis in het buitenland toegepast (o.a. ECN uitvindingen bij Yingli Solar, JA Solar). Zo is de Radboud Universiteit uit Nijmegen met de prachtige "peel-off" GaAs dunnelaag technologie met zeer hoge rendementen (zogenaamde III-V zonnecel generatie, werk van o.a. John Schermer) in zee gegaan met het Britse Circadian Solar. Een bedrijf wat commerciële productie van concentrated photovoltaics (CPV) in combinatie met die hoog renderende Nederlandse prachtvinding op poten probeert te krijgen (persbericht van eind vorig jaar, link onderaan).

Het persbureau van ECN vroeg me om voor geïnteresseerde lezers een aankondiging te doen op Polder PV. Tijdens deze bijeenkomst zullen ook weer enkele bekende sprekers en Agentschap NL acte de présence geven. Bij dezen de info die ik van ECN kreeg, doe er uw voordeel mee.

Mocht u als potentieel bezoeker nog interessante nieuwe zaken tegenkomen, zal het door de webmaster van Polder PV op prijs gesteld worden als u hem daarvan op de hoogte zou willen brengen. Met dank! In ieder geval: veel plezier op deze dag in Utrecht.

http://www.circadiansolar.com/news/news_10-12-2009.html (persbericht van Circadian Solar van 10 december 2010, samenwerking met Radboud Universiteit in Nijmegen)

9 september 2010: Stellingname PPV: hoge aanschaf subsidies ruïneren de PV markt. N.a.v. het vorige bericht over deze materie, en de aankondiging van een alweer volkomen bezopen 2 en een halve Euro per Wattpiek aanschafsubsidie in gemeente Huizen (let wel: Chinese modules gaan volgens Photon momenteel voor zo'n anderhalve Euro/Wp over de plank, dus die worden feitelijk op deze wijze honderd procent gesubsidieerd) gooide ik een balletje op in het hier onder reeds genoemde Gathering Tweakers forum Duurzame Energie.

Stellingname Polder PV over "€2,50/Wp aanschafsubsidie voor zonnepanelen" (anno 2010):

"Hoe ruïneer ik een markt... Knettergek, en niets geleerd van het verleden... "

Goed geformuleerde reactie van een geïnformeerd stadsgenoot:

Waarvan akte. Zie ook de reacties van glambalk, resp. ericplan, die laten zien dat Amsterdam met een fors minder riante aanschafsubsidie (€ 1,25/Wp, de helft dus, en max. 750 Euro per woning) het in ieder geval een stuk beter doet en veeeeel meer starters kan bereiken met een gelijksoortige (doch stuk doordachter) regeling. Volgens ericplan met een totaal budget van 735.000 Euro dus in theorie grofweg "goed" voor zo'n duizend PV-setjes...

(screendump van website milieusubsidies gemeente Huizen (NH)

http://www.huizen.nl/Wonen_Werken/Milieu/Energie_en_klimaatbeleid (natuurlijk fijn voor de paar mensen die zo'n enorme PV-subsidie voor max. 1.000 Euro per woning mogen scoren [aanvragen vanaf 11 september], maar PPV had het liefst een veel minder absurde, lees "redelijker" gemeentelijke bijdrage gezien...)
http://www.nieuwamsterdamsklimaat.nl/duurzame_energie/zon_op_je_dak ("Zon op je dak" in Amsterdam wegens succes geprolongeerd. Vanaf 18 oktober 2010 inschrijven)
http://www.limburgseenergiesubsidie.nl/cgi-bin/main.pl?area=1 ("LES" subsidies in Limburg ook al aan de veel te hoge kant, 2 Euro/Wp voor PV en een zeer riant maximum van 1.500 Euro voor woningbezitters, huurders dus weer uitgesloten)

9 september 2010: EsDeeEe en PeeVee - Jantje huilt, Jantje lacht... Twee "ervaringsberichten" over Neer'lands recentste stuk broddelwerk op het gebied van de "stimulering" van duurzame (sorry CBS) "hernieuwbare" energie elektriciteit. Twee zgn. SDE beschikten met PV-plannen dan wel uitvoering, in Stedin gebied. De netbeheerder die losgeweekt "zou moeten" worden van de Eneco holding, maar die door een sterk staaltje rechterlijke machtsuitoefening (eind juni van dit jaar, veroorzaakt door nog meer Haags broddelwerk op wetgevingsgebied) "dat nog niet hoeft". En dus nog steeds feitelijk integraal onderdeel is van de derde grote energie holding van ons bizarre landje.

Jantje lacht . Een gelukkige PV-eigenaar genaamd Downhill uit Houten (prov. Utrecht), met zelfs twee PV-installaties, zie Sonnenertrag data (oud 560 Wp Shell Solar systeempje, resp. 4,41 kWp Suntech installatie met SDE subsidie). Een eigenaar die ook nog eens een super gelikte grafieken site heeft met alle opbrengsten van het PV-fraais. Polder PV is jaloers, en dat is een ghoede saeck!

NB: Downhill's fraaie installatie produceert dus op jaarbasis (vroege najaar tm. vroege najaar, zal niet heel sterk afwijken van specifieke [genormeerde] opbrengst op basis van het kalenderjaar) dik 150 kWh/kWp meer dan de rampzalige "SDE cap" van 850 kWh/kWp (meer krijgt niemand gesubsidieerd). Zoals zo velen in ons land. Die "cap" is en blijft volslagen achterlijk, blijft de markt in stevige roestvrij stalen ketens boeien, en komt voort uit de Stalinistische koker van de directieve Staat die bergen belangenboter (lees: energiebelasting en BTW inkomsten) op het hoofd blijft houden. Alle duurzame hernieuwbare retoriek ten spijt...

Jantje huilt . Van een "iets minder gelukkige" (???) eigenaar van, wederom, een fors uitgebreide installatie, wederom uit Stedin gebied. We zullen de afzender maar Jantje noemen (tekst - niet inhoudelijk - aangepast door webmaster van Polder PV):

Bij dezen dus de oproep op Polder PV. Volgens mij, laat ik het netjes zeggen, "ruikt Stedin hier nogal onfris uit de mond", en is het rabiate quatsch wat deze monopolist aan haar zeer duurzame, gedwongen klant laat weten. Want al "eeuwen geleden" werden in bijvoorbeeld Liander gebied (ook een monopolist) gewoon snoeihard twee of zelfs meer BPM's geplaatst bij mensen die in de "ongelukkige" situatie verkeerden dat ze voor een leuk PV-systeempje uit de op 3,5 kWp gemaximeerde SDE 2008 meerdere beschikkingen in huis kregen. En die dus bijvoorbeeld een scharrig setje van slechts 10 kWp op hun gigantische boerderijdak hebben laten aanleggen. Met, helaas, ook 3 BPM's d'r bij (nog niet is bekend hoeveel extra "meetdienst" deze "gelukkigen" betalen). Boer zoekt Buur heeft al "gevallen" waar dat zo is "geregeld" (en nog steeds is het betreffende dak nog lang niet vol...).

Voor een particulier die hevig verontwaardigd was toen deze werd geconfronteerd met een "noodzaak" voor twee BPM's in zijn meterkast nadat hij een tweede beschikking voor een nieuwe SDE set in huis kreeg, zie dit bericht van 27 december 2009 (en het daar gelinkte TROS Radar forum onderdeel). Voor de eerste mij bekende "dubbelaar", met daadwerkelijk TWEE BPM's in zijn meterkast, maar dan in het netgebied van Enexis (al lang op eigen benen als monopolist nadat het bedrijf werd losgeweekt van de aan de mega bruinkolenboer RWE verpatste Essent holding), zie het bericht van 29 november 2009. Ook daaruit blijkt al: Stedin riekt heel erg uit de mond...

Ik garandeer niet dat ik kan reageren gezien geplande vakantie, maar een mail over "eventualiteiten" met informatie over het blijkbaar hete onderwerp "Stedin en [dubbele] BPM's is altijd welkom. Gaarne bij nieuwe info een bericht aan Polder PV.

Liander - Jantje lacht ...
Dat het ook allemaal heel wat "strakker" kan, ervoer een recente contribuant op het inmiddels beroemde (beste) duurzame energie forum van Nederlands grondgebied, Gathering Tweakers. Deze persoon met de nick "rijnstroom" gaf een leuk waslijstje van de ultrasnelle (???) afhandeling van de SDE bureaucratie, in dit geval met Liander als netbeheerder. Voor hij (?) met z'n ogen knipperde, stonden ze al op de stoep met een BPMmetje, werden de meterstanden genoteerd, en scheurden de diverse "instanties" in hoog tempo door met de verwerking van zijn in harde realisatie omgetoverde SDE beschikking (hele proces slechts een maand tijd). Zo kan het dus ook, daarvoor mede een compliment aan Liander. Waar de verantwoordelijken "het" eindelijk begrepen lijkt te hebben dat service aan de gedwongen klanten een fundamentele pijler van hun monopolisten bestaan dient te zijn. Niet dat de SDE er als zwaar gecapte regeling beter van wordt, laten we dat hier nog maar even duidelijk stellen: het blijft immers een monstrum. Maar het kan zeker beter zoals Liander aantoont.

Nu Stedin nog...

9 september 2010: Marktanalyse update Duitsland 2009. Op basis van enkele belangrijke nieuwe documenten heeft Polder PV de marktanalyse voor de Duitse "top"markt op het gebied van zonnestroom in 2009 van actuele informatie voorzien. Daarbij zijn uitgebreide gegevens gebruikt van het Bundesnetzagentur (EEG Statistikbericht 2008), een fantastische spreadsheet van het Milieuministerie BMU ("Zeitreihe", tm. 2009), en, uiteraard, de jaarlijkse update van Photon die net in de vorm van het "klassieke" artikel met tale-telling plaatjes (zie detail) is gepubliceerd, terwijl op de website weer een fascinerende spreadsheet met (bijna) alle netbeheerders data is gepubliceerd. Voer voor cijferfetisjisten!

© Graph Ude Rohnke/PHOTON, see pdf of article (Sep. 2010)

Polder PV ververste de reeds uitgebreide grafische pagina voor Duitsland en zonnestroom ontwikkeling in 2009 (waar inmiddels "prequel" uit de naam is verwijderd) met de nieuwe gegevens.

Vergelijking geaccumuleerde capaciteit verschillende bronnen
(met wederom een interactieve ROLL-OVER IMAGE)

resp. korte

Bespreking van het Photon artikel (sep. 2010)

7 september 2010: Doet het nog best, het >10 jaar oude PV-beestje van Polder PV... Gisteren was een byzonder fraaie "herfst"dag, met felle zon, met name in de middag wat lichte sluierwolken die het zonlicht extra reflecteerden, en een zeer stevige bries. Ideale omstandigheden voor hoge productie en leuke grafiekjes. Polder PV maakte deze voor u van 6 september, voor het complete uitgebreide 1,336 kWp systeem, met 13 omvormers en 14 modules. Waarvan de oudsten inmiddels alweer dik tien jaar schaamteloos zonnestroom staan te bakken van het dak van een complex met huurappartementen. Een pracht dag, 2½ week voor de officiële start van de astronomische herfst (23 sep. 2010, 05h09 MEZT). De (r)evolutie naar een forse penetratie van decentrale opwekking van hernieuwbare elektriciteit is reeds lang geleden begonnen.

Legenda Lichtblauwe cijfercodes: 93 Wp modules SSE, rode codes: 108 Wp modules SSE voorste rij, oranje codes: 108 Wp modules SSE achterste rij, groene codes: 108 Wp modules pal zuid, blauwgroene code (10746): Kyocera 2x 50 Wp in serie gekoppeld, SSW.

Eerste stap: productie van DC stroom door de zonnepanelen. Die wordt door de OK4 omvormers helaas niet gemeten, wel de bijbehorende DC spanning, Vdc (in Volt). Let op de fraai zichtbare, typische "getrapte" opstart- en afschakelfase van de OK4 inverters (daglengte grofweg zo'n 13 uur voor wat de werk drempel van deze kleine omvormertjes betreft). Alle individuele inverters zijn getoond, het laatste exemplaar, 10746, is verbonden met twee in serie geschakelde 50 Wp Kyocera modules die iets westelijk van zuid staan georiënteerd. Omvormers op de oudste 93 Wp modules doen het iets minder "goed" dan op de overige (108 resp. 100 Wp exemplaren), maar dat is geen enkel probleem. De modules hebben zich inmiddels al terugverdiend, o.a. met de zeer gewaardeerde hulp van de opwek van de later bijgeplaatste zonnepanelen.

Tweede stap: de omvormers maken - met wat omzettingsverliezen - van de aangeboden gelijkstroom binnen nauwe tolerantiegrenzen elektriciteit voor het stopcontact, AC dus. Het resultaat, een typisch "paraboolvormige" vermogenscurve (per omvormer), wordt hier afgebeeld. In de middag fel reflecterende zeer dunne cirruswolken die in relatief kort durende, doch significante intermezzo's voor een byzonder gewaardeerde extra power-boost zorgdragen. Met name bij de pal zuid, resp. de iets westelijk van zuid georiënteerde modules (groene deelcurves), die dan immers iets optimaler t.o.v. de zon staan gericht dan de overige, iets oostelijk van zuid georiënteerde exemplaren. De prestaties van de verder identieke 108 Wp modules in combinatie met de OK4 omvormers lopen wat uiteen omdat laatstgenoemden qua output in de loop van de tijd iets uit elkaar zijn gaan lopen (selectieve veroudering dan wel "ruime" product variatie; de omvormers in die groep zijn ook van verschillende "leeftijden"). Echter, nog steeds zijn de verschillen redelijk overzichtelijk (max. 10 Watt tijdens de piekuren), de productie blijvend hoog, en de jaarlijkse zelfvoorzieningsfactor van het huishouden van Polder PV zeer hoog. In deze maand hebben we nog geen last van schaduw effecten (die de curves voor de omvormers met de oranje cijfer codes wat zouden doen drukken). De goed zichtbare rechts-waartse verschuiving van de Kyocera curve in de ochtenduren (inverter 10746) komt uiteraard door de iets westelijk van zuid plaatsing (experiment).

Totale AC vermogen van alle omvormers bij elkaar opgeteld. Het nominale STC vermogen van alle modules (1,336 kWp als we de datasheets resp. module stickers zouden mogen geloven) wordt bij Polder PV ook op topmomenten nooit gehaald door de inherente systeemverliezen (o.a. zeer lange DC kabels, fors verouderd en relatief laag rendement hebbende omvormer type) en suboptimale setting. Bij een zonnige dag als de 6e september wordt sowieso nooit een maximaal systeemvermogen gehaald vanwege de opwarming van de modules (kristallijn silicium presteert wat minder bij hogere omgevingstemperaturen, onze Shell modules hebben een temperatuur factor van -0,4%/graad C t.o.v. het nominale STC vermogen). Toch knalde er op het "toppie" een respectabel vermogen van 972 Watt het vier verdiepingen lager gelegen appartement van Polder PV binnen. Wat weliswaar heel wat minder is dan een vette stofzuiger, maar die gebruikt de webmaster toch in zeer beperkte mate (een bezem is ook handig op een parket vloer). Het huishouden van Polder PV draait langdurig ver onder het continu opgewekte vermogen van de zonnepanelen (we hebben nauwelijks grote verbruikers), de overschotten gaan volautomatisch voor 100 procent gesaldeerd het net op en worden direct door de buren weer afgenomen ("gratis vergroening" van hun momentane stroom mix in die periodes).

De zeker op zeer zonnige dagen typische, uitgesproken "S-curves" van de accumulerende energie opbrengsten aan AC zijde van de OK4 omvormers, allen individueel weergegeven. De 93 Wp modules (blauwe curves) blijven zoals gebruikelijk wat achter op de rest (meesten: 108 Wp exemplaren), maar dat is normaal en alleen een kniesoor zou daar een probleem van maken. Let op de "relatief late" start van het westelijk van zuid georiënteerde stel Kyocera's, en de inhaalrace later op de dag. Het eindresultaat komt ergens in het midden van de 108 Wp groep uit aan het eind van deze dag (absolute waarde), terwijl het setje volgens de stickers in totaal 8 Wp minder vermogen zou hebben dan de individuele 108 Wp exemplaren. Rekenen we terug naar Wh/Wp, komen de Kyocera's al sinds we ze aan het net hebben gekoppeld, elke keer weer qua genormeerde energie opbrengst het beste uit de bus. 1 omvormer steekt al zeer lange tijd met kop en schouders boven de rest uit (84027, op een in de voorste, permanent onbeschaduwde rij staand 108 Wp module). Dat is mijn favoriet, uit der aard...

Totale energie opbrengst van alle 13 omvormers geaccumuleerd. Op deze zeer zonnige dag harkten we weer eens bijna 6,8 kWh binnen met een - technisch bezien - totaal "verouderd", doch nog prima werkend PV-systeem. We verbruiken op dit soort dagen nauwelijks meer dan 3 kWh. De rest is voor het "spaarpotje voor de wintermaanden": salderen op jaarbasis. De enkeltarief ferrarismeter stond weer een paar kWh "vroegâh" dan twee dagen geleden...

Doet u mij nog maar 10 jaar "prutsen met zonnestroom". Even refererend aan de weer eens uit de hand lopende discussie aan de hand van het weer bomvol fouten staande, en van fossiel-nucleaire belangen doorspekte artikel in Trouw van 31 augustus jl. U kunt nog steeds, mits met goede argumenten omkleed, gedecideerd reageren, zoals Polder PV al in ruime mate heeft gedaan. Er staan alweer 75 reacties op het artikel (en op elkanders commentaar)...

Uiteraard typte ik dit artikel tijdens een dag (7 sep. 2010) met heel wat slechtere omstandigheden, maximaal 208 Watt AC (continu bedekte hemel na wederom bakken met regen in de ochtend). Het kan verkeren, maar dat geeft allemaal niks. Want 1 kWh zonnestroom is nog steeds 1 kWh. Dat is oneindig veel meer dan 0 kWh. Knoop die s.v.p. in uw oren.

Voor detailgrafieken van Polder PV in een periode met partiële (tijdelijke) schaduweffecten, zie ook het artikel met interactieve grafiek met resultaten van 15 december 2009.

6 september 2010: CertiQ update - zowel maand- als jaarcijfers. Op Polder PV vindt u - uniek in Nederland - uitvoerige analyses van de cijfers zoals die maandelijks worden gepubliceerd door CertiQ. Met daarin gecertificeerde productie van "duurzame" (volgens CBS nu "hernieuwbaar" geheten) stroom inclusief zonnestroom. Met veel moeite weet Polder PV daaruit de ontwikkeling te extraheren van "geijkt bemeten" en bij CertiQ aangemelde PV-installaties. Die, zo is inmiddels duidelijk aan het worden, slechts iets meer dan 60% van de capaciteit omvat die in 2009 werd geplaatst.

In ieder geval begint zich af te tekenen dat van de uitgegeven cq. uitstaande beschikkingen voor SDE 2008 en 2009 in het jaar 2009 slechts 13,9% ook daadwerkelijk is ingevuld, indien de laatste CertiQ en Agentschap NL data als "actueel" dan wel "correct" worden beschouwd.

^^^ De "zonnestroom" grafiek in de update van het jaarrapport 2009 van CertiQ. Deze wijkt alweer fors af van de grafiek en data in het voorlopige jaarrapport voor dat jaar. Helaas worden noch in het jaarverslag, noch in dit herziene jaarrapport keiharde getallen voor de opgestelde capaciteit aan gecertificeerde PV-installaties getoond. Polder PV extraheerde op basis van deze grafiek en die van augstus 2010, dat er in 2009 slechts ongeveer 6,7 MWp aan nieuwe gecertificeerde installaties bijgekomen zou kunnen zijn. Daarnaast zouden er, op basis van recent gepubliceerde definitieve cijfers van CBS, er ook nog zo'n 3,9 MWp aan niet gecertificeerde PV-systemen in Nederland bij zijn gebouwd in dat jaar. Een forse 37% van het totaal. Voor detail analyse zie de CertiQ jaaroverzicht 2009 pagina (vooral uitleg bij de roll-over grafiek, met vergelijking met de oorspronkelijke grafiek gepubliceerd door CertiQ). Oorspronkelijke grafiek © 2010 CertiQ

Polder PV publiceerde wederom een gedetailleerde update, ditmaal van de data voor augustus 2010, met verversing van alle grafieken. Augustus gaf zowaar een nieuw installatie record te zien, al moet dat natuurlijk met de reusachtige bijbouw in de omringende landen op het netvlies (voorbeeld: regio Vlaanderen), altijd met prudentie worden beschouwd, en mogen we onszelf daar beslist niet voor op de borst kloppen. Het "record" bestond uit 406 nieuwe gecertificeerde PV-installaties (wat daarbuiten valt is nog lang niet bekend), met een gezamenlijk vermogen van 1,5 MWp (gemiddelde nieuwe installatie grootte ongeveer 3,7 kWp).

Tijdens het grasduinen in de CertiQ statistieken ontdekte Polder PV ook een zogenaamde "revisie" van de cijfers voor het jaar 2009, in de vorm van een "herzien jaarrapport". Polder PV vlooide dat herziene jaarrapport ook na op nieuw feitenmateriaal, en nam er tevens het in juni 2010 gepubliceerde jaarverslag van CertiQ bij. Wat echter op het gebied van zonnestroom slechts karig harde feiten naar buiten brengt. Er wordt bijvoorbeeld - behalve een met moeite te "lezen" grafiek - niets over harde nieuwe capaciteitscijfers gemeld. En dat is op zijn zachtst gezegd curieus als je de nationale "klimaat doelstellingen" en het geronk daarover op de keper beschouwt. De nieuwste cq. bijgewerkte analyses vindt u via onderstaande links op Polder PV:

http://www.certiq.nl/

2 september 2010: Glorieuze tijden herleven... Ooit, lange tijd geleden, kreeg de webmaster van Polder PV maar liefst 1.000 gulden (u weet misschien nog wel, die dingen waar ƒ voor stond) van zijn gemeente om te "mogen" participeren in een van de eerste grote acties met zonnepanelen van Nederland, het Sunpower® project van energiebedrijven, NKF, en Shell, met verder leuke verstopte extra subsidie (niet goed in de prijs te traceren...) van het toen nog glorieuze Novem. Het liep allemaal niet zoals vast was gepland (zie hier), maar dat is een ietwat ander verhaal waar ik u verder niet mee zal vermoeien.

Er zijn nog talloze acties geweest op gemeentelijk niveau om vergelijkbare, typisch "Nederlandse setjes" te scoren, van een paneeltje of 4 tot 6. Vrij uniek in de wereld, maar we blijven immers een kruidenierslandje. Doet er verder niet toe, de afzet markt groeide er "iets" van, totdat de stapeling van subsidies zo absurd uit de klauwen ging gieren, dat Van Geel (die was toen slechts "staatssecretaris van miljeu") er eind 2003 een eind aan maakte en het korte carnavals-feestje weer liet staken. Een van de meest pregnante voorbeelden van verwoestend knipperlicht, stop and go beleid waar dit land berucht om is geworden. Daar kun je NOOIT een verstandig duurzaam beleid mee bouwen, en het is DODELIJK voor een gezonde marktontwikkeling. Zeker als je dan d'r ook nog verkapte voortrekkerij van lokale leveranciers bij beschouwt: dat geeft alleen maar scheve ogen in het blijvend kleine (doch inmiddels overvolle, 130 leveranciers tellende) 'ollandse PV wereldje.

Afijn, kortgesloten: een wat "zachtere" variant is het weer in alle hevigheid opflakkerende fenomeen van gemeentelijke subsidies op PV (en andere, doch veel minder "gewilde" duurzame energie spullen). Die vooral uit de gemeentelijke kast worden getrokken door een samenloop van verwoestend slecht en extreem zwaar "gecapt" nationaal SDE beleid (boodschap bij de gemeentes: "we moeten iets doen!"). Gecombineerd met de toevallige omstandigheid dat nogal wat gemeentes opeens verlegen zitten met overvolle oorlogskassen als gevolg van de plundering van het Nederlandse tafelzilver: het verpatsen van Essent en NUON aan buitenlandse bruinkolen, poederkolen, en atoom molochs.

Gevolg: het stikt van de gemeentelijke (en zelfs ook provinciale, gedenk de absurde uitkeringen in Friesland) tijdelijke regelingetjes die af en toe even opflakkeren, een paar burgers met leuke opcenten tevreden stelt, en dan mag het kaarsje weer een jaartje uit. U mag er van denken wat u wilt, u mag er (net als Polder PV tien jaar geleden) ook van "profiteren", maar het gaat allemaal beslist geen zonnestroom revolutie en zeker NOOIT de veelbesproken "innovatie" brengen. Ik zou zeggen: maak er gebruik van, als het kan, maar wees er snel bij, want zodra de intekening start is 't ie meestal al uitgeboekt. Door de slimbo's die net iets eerder dan u via via wisten "dat er weer even subsidie aan kwam", en hun slag hebben geslagen, soms al voor een 2e keer of "erger". Die staan al in de spreekwoordelijke rij, of ze liggen misschien al klaar voor de poort, op een matje...

Alkmaar wederom
Ditmaal is de zonnige gemeente Alkmaar (schatting Polder PV: moet toch minimaal bij zuid-oriëntatie een vette 950 kWh/kWp.jaar op kunnen leveren...) weer aan de beurt (net zijn er wat Limburgse gemeentes "eventjes" afgewerkt en heeft een bekend installateur zo her en der wat kleine PV-setjes rondgestrooid). Voor Alkmaar natuurlijk weer de beroemde Actie Zonnesteek. Iets realistischer, gelukkig, redelijk beperkt qua uitkering (ik zal u niet vertellen wat ik van een andere gemeente weet), maar ongetwijfeld zal binnen no-time het schamele gemeentelijke potje al weer "op" zijn. U hoeft maar een keer met uw ogen te knipperen.

Volgens het hieronder gelinkte gemeentelijke bericht zou er sinds 2003 binnen de acties "Zonnesteek" er in totaal "350.000 Watt vermogen aan zonnecelsystemen" zijn geplaatst. Dat klinkt lekker veel, met die wattpiekjes helemaal uitgeschreven, maar het is natuurlijk "slechts" 350 kWp in 7 jaar, dat is 50 kWp/jaar gemiddeld. Dat laat één Bayerische Bauernfamilie in twee dagen op een van de schuurdaken uitvullen, en die stuurt na een maand de eerste nota naar de netbeheerder, of 't ie even een voorschot van een dikke duizend Euri wil overmaken...

Echter niet zeuren, het is natuurlijk "leuk" voor de lief/gelukhebbers in Alkmaar, en volgens de gemeente zou er dit jaar nog eens maar liefst 100 kWp bij kunnen komen. Oh ja, er waren al die jaren ook maar liefst 125 thermische zonnecollectoren geplaatst als gevolg van deze acties. Da's meer dan niks, dus dat is ook OK. Nogmaals: geen revolutie, maar gezapige groei. De installatie moet wel voor het eind van het jaar gerealiseerd zijn, anders moet u de pecunia weer inleveren. De titel is ook enigzins überproportional, zoals onze oosterburen zo leuk kunnen zeggen. Want met een titel als "zonnecellen goedkoper dan ooit!" roep je natuurlijk een vreselijke stampede over je af. Stampede's kunnen rare dingen gaan doen als ze met de volgende subsidievoorwaarden worden geconfronteerd (het jaarlijkse ultrakorte PV-feestje):

• Er is budget voor [slechts] 70 zonnestroom systemen (door de gemeente, curieus, "zonnecelsystemen" gedoopt);
• Alleen eigenaar/bewoners van een woning in Alkmaar komen in aanmerking;
• Per huishouden kan maximaal slechts één PV-systeem worden gesubsidieerd;
• Per PV-systeem wordt maximaal 50% en maximaal € 1.000 subsidie verleend.
• Op zaterdag 4 september om 10.00 uur gaat de actie Zonnesteek 2010 van start op de energiemarkt bij de Huisvuilcentrale aan de Jadestraat 1 te Alkmaar. Daar kunt u zich tot 15.00 uur aanmelden voor subsidie.

We zullen maar hopen dat de scheidsrechter geen zonnesteek op gaat lopen en om 10h01 al uitverkocht blijkt te zijn. En dat er wat noodzakelijk beveiligingspersoneel aanwezig is om de verhitte gemoederen van de naast het potje piesende slachtoffers te sussen...

Polder PV: de vlag gaat omhoog. Klaarrrrrr voor de start Alkmaarders? GO!

http://www.alkmaar.nl/eCache/39877/Actie_Zonnesteek_zonnecellen_goedkoper_dan_ooit!

2 september 2010: Auf ins Solar Zeitalter! Energiepark Solar geopend. Uiteraard wederom van Duitse innovatieve bodem een erg leuk bericht van een ietwat cryptisch genaamde onderneming, Trunk Management Assistance GmbH uit het noordwest Beierse plaatsje Goldbach (oostelijk van het financiële hart van Duitsland, Frankfurt). Op 1 september heeft deze onderneming namelijk een erg leuk demonstratieproject (met bloedserieuze ondertoon) feestelijk geopend, genaamd het Energiepark Solar. Zoals zo vaak met dit soort persberichten moet er wel tussen wat poeha taal door gelezen worden, maar ze doen het toch maar weer. Op naar een volledig hernieuwbare energievoorziening (nog een lange weg te gaan, de richting is goed), met hulp van lokale opslag van elektriciteit in wat niet anders gezien kan worden dan een übersized accu.

<<< Schematische voorstelling van het Energiepark Solar in Goldbach. De (100 kWh) Cellstrom "accu" staat in de hoek, verder drie elektrische auto's/4 elektra tankstellen, solar afvalbak, LED palen op zonnestroom, bankje, en vermoedelijk (niet duidelijk gemaakt), vertikaal opgestelde PV modules??? © www.energiepark-solar.com ("Pressebereich")

In dit "eenmalige" concept (in BRD) draait het om een compleet energie "autarke" (lees: externe infrastructuur onafhankelijk) en CO2 neutrale, kleine installatie die met hulp van zonne-energie wordt aangedreven. Opslag, elektrische mobiliteit, afvalbeheer, LED-technologie en luchtreiniging komen hier allemaal bij elkaar. Om een technologisch en economisch statement te maken, en om te laten zien hoeveel er nu al mogelijk is. Uiteraard: zonder netaansluiting, zoals de brochure stelt, "ein kleines Ökologie- und Ökonomiewunder"...

Technische data zijn niet tot in groot detail voorhanden (reken maar dat heel wat concurrerende partijen graag dat soort details te weten willen komen, is ook enigzins voorstelbaar). Maar wat niet is kan nog komen. Enkele "highlights":

• Cellstrom Cellcube hoogcapaciteit stroomopslag systeem met energie inhoud van 100 kWh, opschaalbaar (doch hier zo op het oog nog niet toegepast) tot zelfs 1 MWh, en een maximaal continu vermogen van 15 kilowatt. Het gaat om een Vanadium Redox continu doorloop accusysteem van een in 2000 opgerichte Oostenrijkse firma, zie de technologie pagina. Het volume van de opslag vloeistoffen bepaalt de uiteindelijke energie inhoud van dit heftige type "accu", het elektrische vermogen wordt bepaald door de grootte en het aantal in serie gezette "cellen". Recent is een meerderheidsbelang in Cellstrom verworven door de GILDEMEISTER- dochter a+f GmbH uit Würzburg (Duitsland). Voor een technische beschrijving van het FB10/100 systeem van Cellstrom, met energieinhoud van 100 kWh, claim van verliesvrije opslag, en systeem uitleg van 20 jaar levensduur (exclusief waarschijnlijke voortijdige vervanging van pompen en voorziene uitwisseling van de stacks, 15% van aanschafprijs, na 10 jaar), zie deze pdf;
  
  
• PV systeem van onbekende grootte van het bekende Duitse Schott Solar (u weet wel, dezelfde van de samenwerking met Solland Solar in het Sunweb® project), met SMA omvormer(s). Onduidelijk is hoe dit is geïntegreerd in de lokatie - de grijze vertikale schermen in de animatie, wellicht?;
  
  
• P.Charge© elektrisch laadstation van een andere bekende firma in de zonnestroom wereld, de opbouwmaterialen specialist Schletter (300 vierkante meter gehele terrein, echter niet duidelijk hoeveel elektrisch auto's daar dan kunnen staan, mogelijk, gezien het filmpje, vier stuks?);
  
  
• WLAN HotSpot (internet verbinding voor tijdens het wachten op het opladen);
  
  
• Design verlichting met "moderne" PV- en LED technologie (ook bij somber weer licht uit de Cellcube), Hei Solar Lights van de in Wenen (Oostenrijk) zetelende HEI Eco Technology GmbH;
  
  
• BigBelly®Solar, een op zonnestroom werkende afvalbak, die het zevenvoudige van het volume aan afval kan "opslaan" (samenpersen) in vergelijking met zijn elektra arme soortgenoten. Wederom van een Oostenrijkse onderneming, ditmaal uit Hallein.
  
  
• Straattegels bevatten een zogenaamde, in cement ingebedde fotokatalysator (Titaandioxyde, TiO2), die volgens een onbekend, van fotosynthetiserende planten afgekeken proces onder invloed van UV straling "schadelijke stoffen uit de lucht zou omzetten in onschadelijke bestanddelen". In een pdf document op de site van de aanbieder heet het: "Je nach Lichtintensität sorgt eine chemische Reaktion im Zement für den Abbau von Stickoxiden, Aldehyden, Benzolen und chlorierten Aromaten, welche als ungiftige Bestandteile umgewandelt werden und mit dem nächsten Regen abfließen. Selbst bei geringer Sonneneinstrahlung können noch bis zu 70 % der Schadstoffe abgebaut werden.". Technologie van Lithonplus Steinmanufaktur, die reclame maakt voor hun "Umweltaktive Stein".
  
  
• Lokatie: Erlengrund 20, 63773 Goldbach (Bayern).

^^^ Foto van een groot tracker PV-systeem met daaronder een van de "redox-flow batterij units" van Cellstrom, zoals die waarschijnlijk ook in het Energiepark Solar in Goldbach is toegepast. In dit exemplaar hingen SMA omvormers (gele apparaten), maar dat kunnen natuurlijk ook andere merken zijn, naar keuze. Foto genomen tijdens Intersolar 2010 in München door de webmaster van Polder PV.

Wat mij betreft is vooral de inzet van de 100 kWh (uitbreidbaar > 1 MWh) accu van Cellstrom in dit smaakmakende pilot project het meest byzondere onderdeel, want dit zal voor de door velen bejubelde, doch door "intermittency" haters vervloekte zonnestroom toepassingen ongetwijfeld een belangrijke ontwikkeling gaan worden. Straks kun je, als die mega-accu's flink in kostprijs gaan zakken (de eerste exemplaren zijn natuurlijk nogal heftig "aan de prijs", zoals met alle ontwikkelingen, zonnepanelen jaren geleden ook nog) namelijk misschien wel een heel huizenblok met zo'n leuk ding "autark" gaan maken. Dan kan de peperdure netaansluiting (vastrechten last Polder PV alleen al op elektrische gebied: 229 Euro/jaar) ooit misschien ook afgezworen worden. Of het allemaal in te passen is, is natuurlijk een tweede, maar zoals met alle leuke dingen: het begin is er. Nu luidt de onoverkomelijke boodschap: volume gaan maken, kosten drukken, en op naar een massaproduct!

Het Energiepark Solar werd officieel geopend door een van de "Godfathers" van de zonne-energie in Duitsland, de 72-jarige vakjournalist, boekenschrijver ("Die Sonne schickt uns keine Rechnung"), en zonne-energie promotor Franz Alt, die overigens een uitmuntende en kritische, breed georiënteerde website heeft, Sonnenseite.com.

Collega over die opschaalbaarheid naar max. 1 MWh:

http://www.cellstrom.com/fileadmin/docs/images/Downloads/Deutsch/Solarstrom_Tankstelle_D_2009-05-15.pdf (Solarstrom Tankstelle van Cellstrom, met 7,5 kWp dubbelassig fotovoltaïsch tracker station en 10 kW redox-flow accusysteem)

1 september 2010: Augustus lage opbrengst, geen dieptepunt. Er moet veel gebeuren wil bij Polder PV een nieuw laagte record in de maandelijkse opbrengsten worden vastgesteld. En ook dit jaar is dat vorige dieptepunt, bereikt in de maand dat Maria's voorganger Joop Wijn met het invullen van een heleboel "nullen" op wat formele papierwaren de voorganger van de al net zo vreselijke SDE, de MEP, naar de Eeuwige Jachtvelden van de Nederlandse "incentive regimes" had geschreven (gelijktijdig een tale-telling, historisch dieptepunt voor onze augustus opbrengst van het 1,02 kWp deelsysteem), niet bereikt.

Door de flinke depressies met bakken met regen die af en toe deze maand over ons land scheerden was de augustus opbrengst echter ook niet om over naar huis te schrijven, en gaat deze maand bij Polder PV, die ruim tien jaar nauwgezet die opbrengsten bijhoudt, de boeken in als de op een na slechtste in die periode, nog net iets onder de opbrengst van augustus 2008:

Voor bijbehorende tabel met de harde data, zie de highlights pagina.

Uiteraard is de maandopbrengst direct ingevoerd in de Sonnenertrag database, met het verzoek aan alle Nederlandse "leden" om dat ook te doen. Polder PV >>> flachlander, nr. 777 (tabblad "Maand" kiezen).

Polder PV heeft ook even gekeken hoe het is met de "jaarstand" van de opbrengsten van het genoemde 1,02 kWp deelsysteem sinds 1 januari van het huidige kalenderjaar 2010. Die ligt weliswaar met 98% iets onder het gemiddelde van de afgelopen bijna negen jaar over de kalender periode januari tot en met augustus. Maar dat is uiteraard niet opzienbarend. Het weer fluctueert, op het dak staat een lichtafhankelijke, hernieuwbare energie productie installatie, en such is life. Niets om je "druk" over te maken, noch om wakker van te liggen. De productie van de totale set (incl. uitbreidingen, totaal momenteel 1,336 kWp) was in augustus immers nog steeds een respectabele 130,5 kWh. En dat is heel wat meer dan nul kilowattuurtjes van eigen huis. Zonder tegenprestatie gekregen van Amon Re Die in de Heemelen Zijdt. Ik zeg: daar word ik nou elke maand weer heel erg blij van...

Trouw hypeje
Mocht u nog zelf met harde argumenten en genuanceerd willen reageren op de weer flink gehypte en bomvol vooringenomen aannames en fouten staande onzin die nota bene in de "groene" Trouw over zonnestroom en de "tobbende" () Duitsers in een staartje komkommertijd werd gepubliceerd: Mijn zegen heeft u! (de webmaster van PPV ging u al enkele malen voor)

http://www.trouw.nl/groen/nieuws/article3186487.ece (vrij beperkt ruimte qua tekst om te reageren, gaarne dat ter zake kundig doen en met feiten gelardeerd; het kan even duren voordat reacties worden geplaatst)

31 augustus 2010: Kogel door de kerk: Sunweb® platform Solland verder met Schott Solar. Polder PV zat al een tijdje ongeduldig te wachten op een institutionele doorbraak voor een van de meest opvallende uitvindingen op het gebied van zonnecel technologie van Nederlandse bodem. De back-contact Sunweb® cel die oorspronkelijk door ECN in Petten werd ontwikkeld, en waar het door ex-Shell man Gosse Boxhoorn opgerichte Solland Solar een licentie overeenkomst voor in huis had gehaald, gaat in een partnerschap ("partnership agreement") verder met een zeer krachtige partij in de business. Schott Solar, een toonaangevend Duits bedrijf wat niet alleen al vele jaren diep in de PV business zit met vingers in zowel de silicium "wafer" productie, zonnecellen, en kristallijne modules. Maar ook alweer een tijd amorf silicium dunnelaag zonnepanelen verkoopt (ASI serie). Schott Solar is ook rap bekend geworden door een van hun specialiteiten, de gewilde vacuümbuizen voor de toepassing in concentrated solar power plants (CSP technologie).

© Solland Solar / Sunweb® Inside

Volgens het persbericht had de Schott Group waartoe Schott Solar behoort een omzet van 2,3 miljard Euro (fiscaal jaar 2008/2009), en 17.400 medewerkers. Hiermee krijgt het met relatief lage productiecijfers geplaagde Solland Solar (60 MWp van hun hoogwaardige "standaard" cellen in 2008, 80 MWp in 2009 volgens Photon) dus een zeer krachtige partner om eindelijk het Sunweb® concept volop tot wasdom te gaan brengen. Want een pilot bij AT&S in het "verre" Oostenrijk is natuurlijk leuk. Ik zou gaarne zien dat die Nederlandse uitvinding (ECN), en het Nederlandse patent van Solland op de specifiek voor de Sunweb® modules ontwikkelde speciale "In-Laminated Soldering" (ILS) technologie, ook daadwerkelijk op Nederlandse bodem in de praktijk zal worden gebracht. En dat lijkt, zo volgt uit het persbericht, ook beslist de intentie.

De twee specialisten in zonnestroom gaan namelijk intensief samenwerken met de Sunweb® technologie, waarbij wordt ingezet op technologie transfer inclusief licentie overeenkomsten, voortschrijdend gezamenlijk technologisch onderzoek (R&D inspanningen), en, heel belangrijk, ook gezamenlijke productie van de beroemde back-contact Sunweb® modules. De bedrijven vertrouwen er op dat beide partijen profijt van deze verregaande samenwerking zullen hebben. Schott krijgt een prachtig nieuw technologie platform voorgeschoteld, en Solland profiteert van de module engineering (inclusief testen) en productie ervaring bij het veel grotere Schott (wat alleen al volgens Photon in 2009 218 MWp aan zonnecellen produceerde, bijna drie maal zoveel als Solland). Het zal in ieder geval de marktintroductie van deze met "Metal Wrap Through" cellen uitgeruste modules versnellen. Het mooiste nieuws: de gezamenlijk te exploiteren pilot productie faciliteit is in Nederland gepland in, enigzins cryptisch gesteld "a" Solland facility. Ik ken maar een productie faciliteit, met nog heel veel uitbreidingsruimte in ons land, en dat is het bekende Avantis terrein op de grens van Limburg en Nordrhein-Westfalen, tussen Heerlen en Aachen. Toch een beetje best of both worlds, dus, wellicht zal ook daar de Nederlands-Duitse (of is het Duits-Nederlandse?) grens dwars door de fabriekshal gaan lopen. Of het moet gewoon de bestaande productielokatie van Solland Solar zelf zijn, daar is immers nog ruimte genoeg. In ieder geval staat er volgens Solland reeds een mooie tracker met Sunweb® modules op het terrein, die op 14 mei 2010 door de burgermeesters van Aachen en Heerlen is ingewijd.

Opvallend in het persbericht is de mededeling van managing director Henk Roelofs van Solland Solar (plaatsvervanger van Gosse Boxhoorn, die moest vertrekken na een fors conflict met enig aandeelhouder Delta over de te volgen bedrijfs-koers) dat hij blij is met Schott Solar als "eerste" partner. Ik ben benieuwd op welk vlak er nog meer samenwerking gezocht zal gaan worden met de Sunweb® technologie. Architecten, wellicht? De spinnewebcellen en unieke uitstraling van de Sunweb® modules zijn beslist een potentiële aandachtstrekker voor dat marktsegment. In ieder geval worden andere partners actief opgeroepen via de nieuwe website www.sunwebinside.com.

^^^ Sunweb® Inside, het nieuwe concept waarmee Solland - en nieuwe partner Schott Solar - vooral op kwaliteit en het "premium marktsegment" willen inzetten. Een architect die dit niks vindt zou bij zichzelf te rade moeten gaan als hij/zij de duurzame boot niet wil gaan missen... Foto genomen door de webmaster van Polder PV tijdens Intersolar 2010 in München. Zie ook overzicht in artikel van 24 juni 2010.

Resumé technologie
Sunweb® zonnepanelen bevatten zogenaamde MWT cellen (vooralsnog: 60 cellen) waarbij de stroom van de filigrijn-dunne spinnewebvormige elektrode aan de voorkant van de cel via microscopisch kleine gaatjes in de cellen naar de onderzijde wordt vervoerd. De structuur van deze elektrode is zodanig, dat minimale afdekking van de onderliggende fotovoltaïsch actieve laag (hoogwaardig silicium, zie slotdocument CrystalClear project van ECN e.a.) plaatsvindt, en beschaduwing van de randen nauwelijks een rol speelt. De cellen kunnen door het vermijden van de standaard toegepaste "bovenlangs-onderdoor" contactstrips bijna tegen elkaar aan worden gelegd, wat het module rendement (zo min mogelijk verloren gegaan oppervlak) verhoogt. Bovendien kunnen, vanwege het achterwege blijven van riskante soldeerwerkzaamheden (kans op cel breuk), dunnere cellen worden ingezet, wat materiaal spaart, kosten verder verlaagt, en waarschijnlijk ook het celrendement in positieve mate kan beïnvloeden. Er zijn ook nog stroomtechnische voordelen (minder weerstandsverliezen binnen het module), en, ook zeer belangrijk, de geleidende folies die de stroomkringen aan de onderzijde van de cellen "in goede banen" moeten leiden, kunnen goedkoop worden geproduceerd. Het gehele module assemblage proces kan volop worden geautomatiseerd, wat een zeer belangrijke kostenreductie factor is. Eurotron uit het Zuid-Hollandse Bleskensgraaf heeft daarvoor reeds apparatuur ontwikkeld.

De combinatie van alle technologische innovaties bij elkaar opgeteld, maakt dat met deze aanpak op multikristallijn gebied het module record kon worden gebroken (17,0% apertuur rendement, later trouwens wel volgens een persbericht van eind 2009 door een Kyocera record, 17,3%, voorbijgestreefd). Uiteraard was dat een laboratorium model met de beste materialen. Het partnerschap streeft ernaar om in 2011 op commercieel niveau met een nog steeds respectabel module rendement (ik neem aan: inclusief frame) van 16% te komen m.b.v. Sunweb® technologie. Geclaimd wordt dat deze modules maar liefst 10 procent hogere efficiëntie zouden hebben dan "conventionele" modules. Op de tracker pagina op de site van Solland wordt dit uitgelegd als:

• Up to 6% more power per 60 cell module
• Up to 4% smaller size of a 60 cell module
• Leading to a stunning 10% more power per m²

M.a.w.: 6% meer impliciete rendements-verbetering door de combinatie van de MWT cellen met de back-contact stroomafvang folies. En 4% "pure oppervlakte winst" omdat de cellen dichter tegen elkaar aan gelegd kunnen worden (geen in de weg zittende soldeerstroken meer). De combinatie zou dan de genoemde 10% op kunnen leveren. Dat is fors. Als de productiekosten van dit type modules dan ook nog laag genoeg kunnen worden na de pilotfase, kan Sunweb® een mooie toekomst tegemoet gaan, in heftige competitie met de concurrentie, die uiteraard ook niet stil zit. Zie o.a. Panda bij Yingli Solar, ook al zo'n ECN uitvinding, en vergeet de samenwerking van datzelfde ECN niet met die andere Chinese cellen reus, JA Solar...

Ongetwijfeld zal bij de uiteindelijke marktintroductie, die wat mij betreft niet snel genoeg kan komen, de leuze "first fully integrated module technology for back contact solar cells" in de persuitingen worden gebezigd. Terecht, maar daar wil Nederland dan wel heel erg graag zoveel mogelijk Sunweb® modules "van eigen ontwerp" voor terugzien op onze daken en op/in onze gevels. De slotzin dat deze "high-performance" en "oogstrelende" modules met name voor de consumentenmarkt ("residential") zullen worden ingezet lijkt een duidelijke indicatie dat beide partners daar oog voor zouden kunnen hebben. Eens kijken of ik ergens nog wat ruimte voor dat moois van eigen bodem heb...

http://www.sollandsolar.com/news/solland-schott-partnership-agreement?section=section (persbericht van 30 augustus op site Solland Solar)
http://www.sollandsolar.com/news/sunweb-tracker?section=section (tracker met Sunweb® modules geplaatst op Avantis terrein)
http://www.sollandsolar.com/company/vacancies (vacatures bij Solland wachten op uw reactie...)
http://www.sunwebinside.com/home-en (kwaliteit en high-tech in een nieuw concept)

http://www.schottsolar.com/global/ (nieuwe, krachtige Duitse partner voor Solland Solar)

wereldrecord (voormalig) multikristallijn omzettingsrendement, zie artikel van 17 december 2009

31 augustus 2010: Artikel Polder PV op SolarPlaza.com. Op de valreep van de maandwisseling werd het door SolarPlaza aan mij gevraagde Engelstalige artikel over de dynamische Duitse PV-markt gisteren gepubliceerd op hun website. Het is mijn eerste "formele" stuk, nadat ik al over de Vlaamse markt een artikel had ingeleverd eerder dit jaar. Uiteraard gaat het "Duitse" artikel vergezeld van enkele (ietwat aangepaste) grafieken van Polder PV. En uiteraard een leuke foto van een van de talloze Beierse dorpjes met zuidwaarts gericht "PV-front" wat de webmaster van Polder PV tegenkwam tijdens zijn omzwervingen op de Biohummer® vlak voor Intersolar 2010 in München. Het stuk is voor SolarPlaza een leuke binnenkomer voor de PVSEC in Valencia (Spanje, 6-9 september 2010), waar talloze wetenschappers uit de internationale PV-wereld ongetwijfeld weer heel veel zeer interessante thema's zullen bespreken. Ontwikkelingen die zonnestroom nog beter, goedkoper, beter inpasbaar, en marktrijper zullen maken dan het nu al is. Revolutie gevraagd!

SolarPlaza organiseert aan het begin van die grote bijeenkomst van de crême de la crême van de PV-wetenschappers hun Global Demand Conference IV (6-7 september 2010), waarin afgetast zal gaan worden hoe groot de mondiale vraag naar PV nu eigenlijk is. Daar kunnen forse investeringsbeslissingen van afhangen. Ik wens de congresgangers veel plezier en een leerzame week.

^^^ Foto wat in het artikel werd opgenomen, van het dorpje Sammarei-Haarbach in Ost-Bayern, met veel daken volledig met PV bedekt, zowel zuid-georiënteerd, als zuid-oost tot zuid-west.

Veel leesplezier:

http://www.solarplaza.com/article/booming-german-pv-market-could-cost-ratepayers-70 (artikel gepubliceerd 30 augustus 2010, dynamiek Duitse PV-markt, zie ook pdf)
http://www.solarplaza.com/article/flanders-leading-the-way-in-belgium-with-photovolt (artikel gepubliceerd 1 april 2010, dynamiek Vlaamse PV-markt, zie ook pdf met intacte grafieken, en ook analyses op Polder PV)

30 augustus 2010: PV-markt Duitsland: ontwikkelingen, kosten en baten. Polder PV heeft uitvoerig de data (door accountants goedgekeurde jaarverslagen) bestudeerd van het uitvoeringsorgaan voor het bepalen van de beroemde "EEG Umlage", het BDEW in Duitsland. Daarbij zijn ook diverse documenten, gepubliceerd op de altijd fascinerende Erneuerbare Energien site van het Duitse Milieuministerie (BMU), meegenomen in de analyse. Het BMU is verantwoordelijk is voor de uitvoering en controle van de voortgang van wellicht de beroemdste duurzame energie wetgeving ter wereld, het EEG, wat hernieuwbare elektriciteit pur sang al jaren tot enorme ontwikkeling heeft gebracht bij de oosterburen. Beter kunt u het niet krijgen, wat sommige lieden daar ook van denken of zeggen. Fotovoltaïsche elektricteitsopwekking is rap een significante factor in de hernieuwbare mix aan het worden in Duitsland.

(voor uitleg, zie gelinkte webpagina, figuur 3)

Diverse gegevens en evolutiereeksen zijn door Polder PV grafisch uitgewerkt en van commentaar voorzien, zoals bovenstaand exemplaar. De volledige analyse, wederom een fors stuk bloed, zweet en tranen, door uw duurzame dienaar gepresenteerd, vindt u hier. Ditmaal in de Engelse taal zodat ook buitenlandse lezers mee kunnen genieten:

27 augustus 2010: Stelling - subsidie maakt ondernemers lui (van der Hoeven in haar befaamde, nogal wat adrenaline losmakende Volkskrant bijdrage). Zie ook rest van mijn commentaar hier.

[cynisme modus]

Stelling 2 - SDE, door vdH's eigen ambtenaren ontworpen en te vuur en te zwaard verdedigde, "superieur aan het Duitse EEG" Nederlandse "stimulerings"regime, maakt ondernemers en burgers lui.

Uitleg - Ze hoeven namelijk alleen maar duizenden aanvragen in te sturen (daarbij gefaciliteerd door het bereidwillige korps van vele Agentschap NL ambtenaren, "leuker of makkelijker kunnen we het voor u niet maken"). Daarna hoeven ze alleen maar te wachten. Tot er eindelijk eens een beschikking komt (of niet). Tot er eindelijk eens bericht komt van een leverancier. Als 't ie nog zin heeft om offertes uit te sturen, namelijk met een zeer grote kans dat er nooit meer op gereageerd wordt. Tot er eindelijk eens een mannetje/vrouwtje komt van de netbeheerder ("Waar blijft die *%&^@$# bruto productiemeter?"). Tot er eindelijk eens een bericht komt van een grotendeels onbegrepen instelling als CertiQ (ook alweer van EZ) dat "het licht op groen staat", en er blijkbaar een goedkeurende uitwisseling van - wederom onbegrepen - informatie is geweest tussen de administraties van netbeheer, CertiQ, en Agentschap NL. Tot er eindelijk eens een brief van Agentschap NL komt dat "alles in kannen en kruiken" is. Tot eindelijk een eerste voorschot is uitbetaald - waarvan de hoogte velen een raadsel zal zijn hoe dat tot stand is gekomen. Totdat na een jaar pas duidelijk zal worden (voor de weinigen die het begrijpen), wat het eigenlijke subsidiebedrag/kWh dan wel "geweest had moeten zijn" in het voorgaande jaar. U hoeft weinig te doen, u hoeft alleen maar uw ziel en zaligheid in de schoot van vele partijen te leggen, en dan komt alles (waarschijnlijk, hopelijk, met heel veel bidden wellicht) goed. SDE, jawel, mevrouw vdH, maakt ondernemende duurzame types lui, want "alles wordt voor u geregeld". De ongetwijfeld nooit beantwoorde wedervraag moet dan zijn: dat had U allemaal toch zo geregeld? M.a.w.: u heeft die mensen/ondernemers zelf lui gemaakt!

Polder PV is nooit warm voorstander van de SDE geweest, en hij heeft als enige in dit land in groot detail uitgelegd waarom het een rampregeling is, vooral ook voor de miljoenen potentiële decentrale opwekkers die aan de zonnepanelen willen. Die alweer twee en een halve verloren jaar heeft veel mensen die naast het potje piesten of die door alle rampverhalen waren afgeschrokken inderdaad weer lui gemaakt. Op, Gaia zei geprezen, een kleine minderheid na, die het allemaal toch hebben gedaan, en die SDE in het ambtelijke sop hebben laten gaarkoken.

Stelling 3 - Het post-SDE tijdperk met "duurzame hernieuwbare leveranciers-verplichting" maakt de burger nog luier, de spaarcenten worden aan onduurzame en energie vretende zaken gespendeerd.

Uitleg - Straks mogen we nog veel luier gaan worden. Dan kunnen we met de handen over elkaar gaan afwachten totdat de energiebedrijven de (door hen vurig gewenste) rol gaan overnemen. Die Hoeven straks namelijk alleen nog maar grote hoeveelheden biomassa "dondert niet wat, als het maar fikt" naar Nederland te gaan verslepen (via de nagelneue, energie vretende Maasvlakte van "duurzaam" Rotterdam), en op hun kolen- en gasbedjes mee te stoken. Of een zooi Engels afval hier in de hens te steken, en dan komt er een magisch percentage "biogene component" uit de productie. De duurzaamheid, pardon, "hernieuwbaarheid" van dat alles "wordt allemaal door de ter zake deskundigen geregeld". Hoeft u niks voor te doen. U hoeft ze alleen nog maar op hun mooie blauwe ogen en steeds flamboyanter verpakte publicaties te geloven "dat het goed is voor NEEderland", en dat het allemaal pico-bello is geregeld. Dan kunnen uw dakpannetjes nog steeds blootgesteld blijven worden aan de immer intensiever neervallende, mogelijk ook nog eens steeds zuurder wordende regen. Hoeft u niks voor te doen. U mag weer "lui" zijn. Laat maar zitten die zonnepaneeltjes. Kost veel te veel - geestelijke en lichamelijke - energie. De Staat, aartslui als ze is, roomt zonder tegenprestatie van al die aan de lui gehouden burgers doorverkochte biomassabijfikstroom kapitalen aan energiebelasting en BTW af. Slapend rijk worden, wordt dat ook wel genoemd.

Slaap zacht, NEEderland. Weest allen lui!

[/cynisme modus]

Mocht u anders willen: mijn zegen heeft u. De beuk er in, op eigen woning/school/gemeentehuis/supermarkt/bedrijf/kerk/sportkantine, etcetera. De decentrale revolutie is van ons. Niet van "hun". Wordt allen wakker, wordt actief, en schudt de energie-luiheid van u af.

Ontdekking na grasduinen op internet, gelikt rapportje Creatieve Energie van het transitieorgaan over de Nederlandse zonnestroom markt [to be]:

Feit: in 2008 was het geaccumuleerd nominaal PV vermogen inclusief autonoom slechts 57,2 MWp, eind 2009 volgens het CBS eindrapport nog steeds maar 68 MWp. In 2008 zou er slechts 4,4 MWp zijn bijgeplaatst (slechts 29% van de hier boven "gewilde" groei van 15 MWp), in 2009 nog steeds slechts 10,7 MWp (41% van "gewilde" groei van 26 MWp). Die 15,1 MWp "harde" [CBS] realisatie in die twee jaren* is slechts 37% van de in de laatste alinea geschetste "gewilde" groei van 41 MWp in 2008-2009. Groei die overigens niet eens onder harde SDE caps gerealiseerd zou kunnen worden, dus niet gestimuleerd door de Staat. Ambities op het vlak van zonnestroom in Nederland worden keer op keer niet waargemaakt, met een schandalig lage marktgroei als bittere realiteit. Veroorzaakt door continue sabotage en ambtelijk drijfzand. En ondanks glossy publicaties als het hierboven gelinkte exemplaar (even niet hebben over de fte's die daar mee bezig zijn geweest).

Ook wordt in bovengenoemd rapport gewag gemaakt van 1.200 mensen werkzaam in de zonnestroom sector in 2008. Dat is way out of line met de slechts 566 fte's die CBS voor dat jaar geeft (en nog steeds maar 588 voor 2009).

M.a.w.: het "huiswerk" van onze goed betaalde transitie organen lijkt ook nog eens niet goed te worden gedaan...

* Waar Polder PV trouwens ook twijfels bij heeft.

25 augustus 2010: Noord-Hollandse lach en een traan met zonnestroom. Gemeente Haarlemmermeer heeft alweer sinds 1 juli een nieuwe regeling voor zonnestroom (niet gek staan te kijken dat 'ie alweer overtekend is, gebruikelijke gang van zaken). Een aanschafsubsidie van € 1,75/Wp vindt Polder PV in deze "goedkope zonnepanelen" tijden echter wel behoorlijk aan de hoge kant. Dat zou makkelijk een stuk minder kunnen en dus meer mensen, stichtingen of sportverenigingen over de investeringsdrempel kunnen helpen. Het totaalbedrag is per aanvrager "gelimiteerd" tot een forse 1.500 Euro. Wat zou betekenen dat hiervoor 857 Wattpiek aan nominaal vermogen spreekwoordelijk in de schoot wordt geworpen. Een dikke 5 modules van 170 Wp. Wat je als doe het zelf set met merkmodules al voor ver onder de 2.500 Euro zou kunnen kopen (in Duitsland), geïnstalleerd zeker voor 3.000 Euro. Dan krijg je dus de helft. Verwachte opbrengst bij gunstige, schaduwloze plaatsing in het zeer zonnige Noord-Holland mogelijk 800 kWh/jaar, bij een globaal kWh tarief van 22 Eurocent en saldering: € 176/jaar. "Terugverdiend" binnen 9 jaar tijd, louter kijkend naar het geïnvesteerde bedrag (incl. gemeentelijke subsidie), en bij gelijkblijvende stroomprijs. Alleen het vinden van een goeie omvormer voor zo'n set lijkt me wat lastig. Maar sommige aanvragers worden erg creatief met dit soort acties...

Positief punt: eindelijk eens een regeling waarbij een huurder (zijnde de hoofdbewoner) ook in aanmerking zou zijn gekomen voor zo'n regeling, uiteraard na toestemming van de verhuurder. Dat heeft er bij talloze van dit soort regelingen wel aan ontbroken in ons land. De slechts een maand tijd die men heeft om een koopopdracht te geven na subsidieverlening zou echter voor huurders wat krap kunnen uitpakken (regelen van verzekeringskwesties, schriftelijke toestemming van verhuurder e.d.). Maar goed, een stap verder in de goede richting, met daar tegenover natuurlijk de (budgettaire) beperkingen die dit soort regelingen hebben, en niet te vergeten het "wip-kip" effect (stormloop en dan weer een jaar niets).

PV-installatie weggehoosd?
Een berichtje van een iets ander kaliber uit Noord-Holland, zijn de korte verwijzingen naar een van het dak geblazen zonnepaneel installatie in Wormer, waar gisteravond een forse windhoos terreur heeft gezaaid. Ik heb nog niet duidelijke foto's van "op straat liggende zonnepanelen" gevonden, maar wel een gruwelijke foto (zie link) van wat een opbouwframe van een behoorlijk PV-systeem zou kunnen zijn geweest (modules echter ook hier niet te zien). Mensen die detail info of foto's van op straat (of elders) door de windhoos geblazen zonnepanelen hebben, gaarne een korte melding aan Polder PV.*

* Volgens hooggeschatte collega Ton Peters moet dit waarschijnlijk een (forse) zonnecollector installatie met vacuümbuizen zijn geweest: "Je ziet links op de foto mooi (nou ja mooi?) al de glasbuizen over het dak hangen en rechts het koperen binnenwerk nog netjes vast aan de warmtecollector. Zo te zien gewoon uiteengerukt...". We leven beiden met de arme getroffen eigenaar mee, en hopen dat de verzekering in orde was.

http://www.nmch.nl/page/subsidieregeling-haarlemmermeer (subsidie op zonnepanelen in de gemeente met een van de grootste vervuilers van Nederland)
http://tinyurl.com/2w8d4vc (gruwelfoto van getroffen dak in windgehoosd Wormer: frame van PV-systeem? Zie ook de opmerking van de derde inspreker, "San")
http://jelzo.artizt.nl/index.php?option=com_g2bridge&view=gallery&Itemid=3&g2_itemId=18655 (zelfde situatie, iets meer van opzij)

24 augustus 2010: Proefballonnetje? ZPV en ODE slaan handen ineen bij "verzoek aan de informateur". Van de voorzitter van de Zonnestroom Producenten Vereniging kreeg ik een e-mail met een opmerkelijke brief aan de (in)formateur en de demissionaire Minister President. Deze was opgesteld samen met de Organisatie voor Duurzame Energie die al ruim dertig jaar verwoede pogingen doet om dat thema vlot getrokken te krijgen. Met zeer wisselend tot zwaar teleurstellend resultaat. Sofar. Wat echter niet is, kan nog komen, zal de mogelijke gedachte zijn geweest. Dus ging er een gezamenlijke brief naar de mensen die de duivels ingewikkelde taak hebben gekregen om dit land aan een neoliberaal en [ultra]conservatief rechts kabinet met gedoogsteun van duurzame energie haters te krijgen. Met risico op veel weglopers bij de tot stilstand gekomen politieke elites.

Categorie "proefballonnetje", dus, maar wel een aardige. Beetje sarcasme op zijn tijd moet kunnen, en een ambtenaar of politicus die dat niet kan waarderen zou gewoon ontslag moeten nemen, volgens de webmaster van Polder PV. Want humor kan ons redden!

I.p.v. een Ministerie van Landbouw met een staatssecretaris van Economische Zaken nu dan maar een "daadkrachtig" Verkeer en Waterstaat met als loeizware extra dobber "energie" (lees: hernieuwbaar) d'r bij? Een "Ministerie van Energie en Infrastructuur", zoals beide duurzame hernieuwbare energie organisaties suggereren??? U moet maar denken: we zijn in ons land al lang van alle funderingen cq. zuilen losgeslagen, alles is mogelijk, niets is meer zeker (lees: niets is meer "heilig"). En binnenkort drijven we wellicht met z'n allen volledig stuurloos rond op de Noordzee, met talloze nooit afgebouwde nagelneue bloedkolenmonsters en een levensgevaarlijke nuke tot over de oren in het zilte nat en alle met EU subsidies geprepareerde (nog) lege "carbon capture & storage" gasvelden straal verzopen bovendien...

Doet u mij maar gewoon "realisatie" van hernieuwbaar en decentraal spul. Hebben we geen Ministerie van Energie (etc.) en een heeeeeeeleboel "wetten", "ministeriële regelingen", "algemene maatregelen van bestuur", en ontelbare, en oe-ver-lo-ze vergaderingen voor nodig. Want die zitten die ontwikkeling bijna altijd vreselijk in de weg. Kunt u allemaal immers zelf doen. Hier en nu. De hardware is overal te krijgen. Kopen en (deskundig laten) installeren die handel!

http://www.zonnestroomproducenten.org/nieuws.php#201008241

24 augustus 2010: Van zonnige spruiten en een nieuwe 300 kWp SDE PV-installatie bij Maatschap Boon. Dat 23 augustus begon met de Zondvloed in de vorm van bakken regen uit de hemel leek even een omineus teken. Maar de webmaster van Polder PV toog desondanks met de vouwfiets naar het station. Want hij was uitgenodigd voor een leuke bijeenkomst ter ere van de opening van - voor zover de kennis van Polder PV reikt - de vierde grootste "integrale" kristallijne PV-installatie (1 dak/pand) van Nederland. Na 2,3 MWp Floriade dak (Vijfhuizen), 674 kWp Ecopark Waalwijk en 518 kWp Oceanium/Blijdorp (Rotterdam), is de eer* nu aan dit fraaie project, gezegend met maar liefst drie (van de 128) "SDE beschikkingen 2009 groot" (6% van het voor die categorie door Agentschap NL te vergeven vermogen). Een 300 kWp project van Horizon Energy op het dak van de duurzame onderneming Maatschap Boon in Zeewolde. Polder PV heeft uitgebreid documentatie materiaal en zijn eigen foto's bij elkaar gezocht en rapporteerde over dit project op een nieuwe pagina in de categorie "Inspiratie". U vindt dat uitgebreide projectverslag hier:

Het was wel stevig doorfietsen op twee kleine vouwfiets banden, die grofweg 20 zeer winderige kilometers tussen station Naarden-Bussum en de Alblashoeven in de Flevopolder. Maar zo'n project kom je niet vaak tegen. "Voor de ghoede saeck", dus, ook de reis er naar toe moet zo duurzaam mogelijk blijven. Alle bezoekers werden trouwens beloond met een mooi pakket verpakte groentes van Maatschap Boon, dus de verloren kilojoules zijn weer zo terug gegeten. De webmaster van Polder PV heeft verder geen fietsen gezien, en als die er al waren, vielen ze niet op...

* De plm. 350 kWp amorf Si installatie [BP Solar dubbel glas laminaten, al lang niet meer in de handel] op het voormalige Waterloopkundig Laboratorium (nu: Deltaris) in Delft hierbij overslaand (enige duidelijke artikel zie hier).

Chinees Blauw is niet lelijk... (klik op plaatje voor vergroting)

De officiële opening werd verricht door demissionair Minister van LNV, mevrouw Gerda Verburg, en er waren uiteraard nog meer notabelen, waaronder de burgermeester van Zeewolde, Philip Smits, Algemeen Directeur van The Greenery, Dirk Duijzer, Directeur Food & Agri Rabobank Nederland. De bijeenkomst was zeer druk bezocht met een paar honderd mensen. Zonne-energie blijft onverminderd populair, en de organisatie had flink uitgepakt met een feestelijk onthaal (en zeer goede catering).

^^^ Zeer druk bezochte open dag ingeleid met leuke toespraken. Op de voorgrond (grijs jack) de heer Verrips, projectleider DuurzaamheidsLab van de op hernieuwbare energie ambitieuze gemeente Almere. Ik heb met hem en enkele anderen zeer diep in de materie zittende aanwezigen urenlang zitten bomen over de fascinerende energiemarkt en hoorde weer een hoop nieuws (en anekdotes waarvan mijn oren gingen tuiten, het kan altijd nog erger dan soms gedacht). Gelukkig ook bemoedigende burger initiatieven die hun PV-plannen proberen van een realistische financiële dekking te voorzien...

De speeches waren als vanouds bij dit soort feestelijke gelegenheden vol enthousiasme, en terechte lof richting de projectontwikkelaars en de "slechts faciliterende" (dak + aansluiting) Maatschap Boon, die echter sowieso pluimen verdient omdat ze al jaren tegen de klippen op verduurzamen waar Nederland lijkt te liggen slapen. Dat ondernemerschap werd terecht zeer gewaardeerd door de sprekers.

De heer Smits van the Greenery was zelfs zo enthousiast over "zijn" corporatie lid Maatschap Boon, dat hij bij wijze van spreken ter plekke het "Nature Counts" keurmerk aan de familie zou willen uitdelen. Gelukkig is de jury voor de toekenning van dat label onafhankelijk, maar dat Maatschap Boon hoge ogen gaat gooien met hun verduurzamings-offensief staat natuurlijk als een paal boven water (toekenningen worden later dit jaar bekend gemaakt).

Geanimeerd toespraak houdster Verburg, demissionair Minister van LNV, liet niet het achterste van haar tong zien op het gebied van de nog lopende besprekingen over een te vormen rechts neoliberaal/conservatief minderheidskabinet met "gedoog"steun. Laat staan over hernieuwbaar energiebeleid. Het veelbesproken, doch nog steeds magere resultaten opleverende ondergeschoven kindje in Neer'lands politiek. Linksboven op de grote houten transportkisten de naam van de Maatschap op wier productiehal het derde grootste ("integrale") PV-dakproject van Nederland werd gerealiseerd (Ecopark Waalwijk valt feitelijk onder de nog vrijwel unieke NL categorie "vrijeveld installatie" en kan niet als dak van een "gebouw" worden gekwalificeerd). >>>

Uit de even boeiende en enthousiaste bijdrage van de heer Duijzer van Rabobank ronduit opmerkelijke uitspraken, met twee catchy stellingnames die ik u niet wil onthouden:

en, enigszins plagerig richting demissionair CDA minister Verburg in de eerste rij in zijn slotzin:

Verburg gaf goed tegenspel, liet uiteraard als ras politica in het midden wat een eventuele toekomst voor EZ voor Nederland in petto had**, maar een Minister van Landbouw zal - wat haar betreft - altijd blijven bestaan. Want daar wordt 10% van het bruto nationaal product in ons land gegenereerd, aldus Verburg. Laten we hopen dat de agrariërs in Nederland dat "signaal" massaal gaan oppakken, en net als Maatschap Boon hun daken ter beschikking gaan stellen voor de decentrale revolutie genaamd zonnestroom, of het desnoods op eigen initiatief gaan doen.

Dennis Gieselaar van Oskomera was ook een tevreden mens. Hij kwam enthousiast naar me toe met de mededeling dat om half vijf in de (stormachtige) middag, het vermogen tijdens een kort zonnig intermezzo al dik boven de 150 kilowatt was gekomen op dit oostelijk van zuid gerichte dubbeldak. Die opbrengst, dat komt wel goed...

** Collega demissionair Minister van der Hoeven van EZ was weliswaar uitgenodigd, maar ze was helaas niet aanwezig om dit wondermooie PV-project - uit eigen subsidiebeurs gecofinancierd - te komen aanschouwen. Niet helemaal verwonderlijk gezien het feit dat ze haar eigen op 1 april 2008 in het leven geroepen zogenaamde "stimuleringsbeleid duurzame energie" in een vermeend opinie artikel in de Volkskrant de grond in liet schrijven. Terwijl ze zelf aan de rand van de iets later met 4,9 miljoen barrels ruwe olie zwart kleurende Golf van Mexico met olieboeren aan het onderhandelen was.

22 augustus 2010: Angela Merkel's energiereisje door eigen land... Wat is er volgens u in de agenda van het inmiddels afgeronde "energiereisje" van de Duitse Bondskanselier een wel erg ondergeschoven doch erg populair kindje? (tip) En wat denkt u wat dat mogelijk voor (niet alleen symbolische) betekenis heeft?

http://www.bee-ev.de/Presse/beemerkenswert/2010.php

19 augustus 2010: Brand en zonnepanelen ctd. Nietes-Welles. Ook Trouw bemoeide zich met de deels gebluste, deels weer opflakkerende "discussie", meestal gevoerd door niet ter zake deskundigen, over "brand en zonnepanelen". UNETO-VNI schijnt nu volgens Trouw te claimen dat "het onderzoek van NIFV elke grond mist". Waarop NIFV weer in de verdediging schiet en de branche-organisatie van de installatiesector in de schoot werpt "een wel erg optimistisch beeld van de gevaren te schetsen."

Ik ben geneigd, mede gezien de al zeer grondige documentatie in expertiseland bij uitstek, en mondiaal zonnestroom kampioen Duitsland, uitvoerig gelinkt in mijn oorspronkelijke artikel (nergens als zodanig geciteerd in de mij ter beschikking staande nieuwshype in onze nationale pers) de NIFV "het voordeel van de twijfel" te gunnen. Zoals dat men pleegt te zeggen wanneer het allemaal niet zo helder is, en er in theorie mensenlevens op het spel zouden kunnen staan. Toch wel grappig dat zelfs het rechtse, nuke-minnende, en "linkse energiehobbies hatende" bolwerk van Elsevier het ditmaal voor Uneto-VNI lijkt op te nemen met de suggestie dat het allemaal wel mee zou vallen met die zonnepanelen en elektrocutie gevaar...

Wordt ongetwijfeld vervolgd, met daarbij mijn opnieuw geheven polderiaanse vingertje: laat de pers s.v.p. de professionals in het wereldje rustig hun werk doen en tot een decente, goed beargumenteerde consensus over gevaren, oplossingsrichtingen, en werkprotocollen komen. Dan kunnen we het eeuwige, mager tot slecht onderbouwde welles-nietes gezeur achter ons laten. Met hartelijk dank voor uw medewerking!

Woordvoerder NIFV:

http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article3171001.ece/_Zonnepanelen_niet_gevaarlijk_bij_brandblussen_.html

... en ook het brandweerforum had natuurlijk een item (let vooral ook op het commentaar over de persoon die het over "gevaar wordt overdreven" had en dat er niets aan de hand zou zijn i.v.m. de rookontwikkeling bij branden in gebouwen met zonnepanelen)...:

http://www.hetbrandweerforum.nl/index.php?topic=17800.0

18 augustus 2010: Polder PV's Ferrarismeter salderingsgrafiek ververst. Ik liep door alle bezigheden aan Polder PV flink achter met de grafieken, maar maak me daar verder niet zo'n zorgen om. Sonnenertrag houd ik in ieder geval stipt elke eerste van de maand bij, u kunt de maanddata voor het 1,02 kWp deelsysteem van Polder PV onder nummer 777/flachlander terugvinden. De actuele maandgrafiek is zoals gebruikelijk in lijndiagram op de highlights pagina te vinden. Polder PV heeft bovendien inmiddels zo'n enorme datageschiedenis van ruim tien jaar in grafiekvorm voorhanden, dat iedereen daar naar believen in kan grasduinen, materiaal genoeg. De grafieken geven niet echt "verrassingen" meer te zien, het systeem doet al die jaren prima haar (suboptimale) best, en de trends zijn al jarenlang duidelijk bij Polder PV. Alleen bij systeemuitbreidingen verandert er natuurlijk e.e.a. aan de totaal haalbare dan wel fysiek gemeten productie, in diverse vormen gepresenteerd op deze website.

De leukste grafieken, die ik niemand anders in Nederland in deze vorm heb zien maken, betreft het in extremo door de aanwezigheid van een "aardig doch relatief klein" PV-systeem beïnvloede gedrag van de enkeltarief Ferrarismeter in de meterkast. En de gevolgen voor bijvoorbeeld de zelfvoorzieningsfactor en de maandelijkse stand van zaken bij onze "stroombalans". Vandaar dat ik enkele "meterstanden" grafieken inmiddels maar weer eens heb ververst. Zie daarvoor de grafiek sectie meterstanden. De alleraardigste is natuurlijk deze, waarin inmiddels ook het effect van de op 20 april 2010 bijgeplaatste 2 Kyocera modules is te zien (gele datapunten rechts). Klik op het plaatje voor uitvergroting:

Uitleg bij deze grafiek op de desbetreffende pagina.

Tevens kunt u updates van de energie- en waterverbruik cijfers per maand aantreffen op Polder PV, bijgewerkt tot en met juli 2010 (ingang via overzicht pagina energieverbruik grafieken). Met name de nieuwe roll-over grafiek voor ons drink- en regenwater verbruik is een aanrader: beweeg daartoe de muiswijzer over en buiten de grafiek voor het effect (pagina dynamiek blokkers uitzetten s.v.p., het plaatje werkt met een javascript). Veel plezier ermee!

17 augustus 2010: NVBR continueert onderzoek bij thema "zonnepanelen en brand". Er is nog steeds overleg en onderzoek gaande over het heetste zonnestroom onderwerp van de maand augustus. Met dank aan Jeroen Haringman en Niels Thijssen een link naar de website van de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding. Die wat koelwater over de verhitte gemoederen heeft gespoeld met een nuchter stukje op hun website. Met als strekking de impliciete boodschap: "We zijn er [al een tijdje] mee bezig, geen paniek, laat de oplossingen s.v.p. over aan vakmensen".

Waarvan akte...

Citaat uit het berichtje:

http://www.nvbr.nl/algemene_onderdelen/rss/rss/@17111/zonnepanelen_een/

17 augustus 2010: Andere opvallende uitspraken in het ND artikel. Om de discussie in het vorige artikel toe te spitsen op de claims over "zonnepanelen en brand", behandel ik de rest van het commentaar over "marktgroei" in Nederland in dit aparte stuk.

De eerste claim is:

Dat "opmars" mag ook in de prullenbak, want dan zou in gelijkluidende termen de markt in het naburige Vlaanderen als "explosief groeiend" moeten worden gekarakteriseerd, en voor Duitsland ontbreken me dan de superlatieven. "Groei" is een beter criterium voor slakkenmarkt Nederland, gezien de factor 83 verschil in bijbouw tussen Nederland en Vlaanderen in juli dit jaar... "Langzame groei" is een beste indicatie. Leuk om via dit stukje te horen te krijgen dat er dit jaar blijkbaar niet 17.000 aanvragen gedaan zouden zijn (tot nu toe door Agentschap NL beweerd), maar dat het er alweer dik 1.000 meer zouden zijn. Dat helpt verder geen moer, want slechts een schijntje wordt "beschikt". Voor de SDE 2009 "klein" waren dat er trouwens 3.521. Voor SDE 2010 "klein" waren dat er wel een stuk meer, 4.200 volgens opgave van Agentschap NL. Maar ook dat zegt nog niks, want die panelen liggen nog lang niet allemaal op de daken. Verre van. Er is voor SDE 2008 en SDE 2009 van die "beschikkingen" qua aantallen aanvragen eind juli 2010 nog maar 36,2% gerealiseerd...

Fijn dat weer eens in een Nederlandse krant wordt geconstateerd wat ik al jaren op mijn website stel: dat de registratie van zonnestroom systemen in Nederland een grote puinhoop en Emmentaler Gaten Kaas is waar niemand wijs uit wordt.

Zucht. (a) "Ze" staan niet bij de (regionale) netbeheerders "geregistreerd", maar bij CertiQ (dochter van hoogspannings-netbeheerder TenneT, waar burgers eigenlijk niks zouden hebben te zoeken). (b) Dat "terugleveren aan het net" betreft natuurlijk uitsluitend het overschot, wordt niet duidelijk uit de hier gemaakte claim. De CertiQ cijfers suggereren dat ongeveer een kwart van de totale productie voor zelfverbruik wordt toegekend. (c) Het voor "1 juli" gesuggereerde aantal van 4.845 "aantal mensen" sloeg op het CertiQ maandrapport over juli wat is gedateerd op 1 augustus 2010, en wat niet het "aantal mensen", maar het "aantal participanten" weergeeft (het kan voorkomen dat huishoudens meerdere installaties hebben aangemeld en er zijn ook energiebedrijven en andere bedrijven die als "participant" staan ingeschreven). (d) Ook moet daarbij gezegd worden dat van die 4.845 systemen er slechts 4.229 stuks onder de SDE gevallen kunnen zijn, omdat er bij het begin van die regeling op 1 april 2008 al 616 installaties (MEP-systemen) stonden ingeschreven bij CertiQ. (e) "Ze leverden 22 megawatt terug aan het net" is een rabiaat foute bewering. Er was in het juli rapport (1 augustus datumstempel) 21,947 MWp nominaal opgesteld vermogen (STC condities) aangemeld/ingeschreven bij CertiQ. Onder gunstige condities, kan dat opgestelde vermogen op veel NL lokaties, bij een haalbare genormeerde opbrengst van 900 kWh/kWp.jaar op jaarbasis ongeveer 19.750 MWh per jaar aan AC-stroom produceren. Als we ervan uitgaan dat de CertiQ claim "grofweg 25% eigenverbruik" (NB: toewijzing, niet hard te maken) correct is, zou er van die 19.750 MWh dus slechts plm. 14.810 MWh (14,8 GWh) per jaar "aan het [laagspannings-]net worden geleverd". Bij een veelvuldig geciteerd (doch onbewezen) jaarverbruik van gemiddeld 3.500 kWh/jaar zouden van die op het net ingevoede "overschotten" aan zonnestroom zo'n 4.230 huishoudens hun jaarbudget kunnen "opeten". Uiteraard tegen betaling via mistige tarieven bij hun leverancier. Al zullen ze er een all-in fooi van slechts iets van 21-22 cent gemiddeld per kWh voor betalen (het gros daarvan energiebelasting wat direct zonder tegenprestatie afvloeit naar de Staat). Eventuele groencertificaten worden zonder waarde voor de netinvoeder door de opkoper via CertiQ achterover gedrukt... Dat is de enige correcte wijze van beschrijven.

En dan zwijgt het Nederlands Dagblad ook nog eens over de aan CertiQ waarneming voorbijgaande doorgaande aanschaf en installatie van PV-systemen door huishoudens en zelfs bedrijven die volledig buiten de SDE (en dus CertiQ) om gewoon doorgaan met hun eigen decentrale stroomrevolutie'tjes. Polder PV heeft berekend dat op basis van de voorlopige CBS cijfers voor 2009 en de al bekende maandrapporten en het jaarrapport van CertiQ, er 43 procent van de afzet aan eindgebruikers niet gecertificeerd is. Zelfs al zou je die 43 procent bij de CertiQ cijfers tellen, kom je voor 2009 nog steeds maar op minder dan 11 MWp marktgroei uit. Vlaanderen alleen (bevolking 2,7 maal zo klein dan de Nederlandse) "deed" in dat jaar volgens het VREG jaarrapport 245,051 MWp (zie PV-marktgroei pagina België). Een factor 22 maal zo groot. Dat is "echte groei" (waarbij we voor Duitsland even andersoortige bewoordingen moeten kiezen)...

17 augustus 2010: Zomer"hoax" numero twee: brand en zonnepanelen (met talloze latere toevoegingen van links naar artikelen over de materie, deels op te vragen bij Polder PV).

Het zat er natuurlijk aan te komen, maar blijkbaar is het - na de vorige zwaar overtrokken komkommer verhalen over "5% zonnepanelen defect" - weer tijd om paniek te zaaien over een technologie die sommige partijen in ons land als "bedreigend voor hun bestaan" zien (lees: zonnestroom). En dan mag er best wel eens van een mug een olifant gemaakt worden (het ultrakorte nogal suggestieve mini-itempje op het NOS Journaal van 16 augustus zal ik dan maar snel vergeten). Niet dat het persé de intentie van de nieuwste berichtgeving in onze nationale pers was, maar het zal genoemde "partijen" best wel goed uitkomen. Het gaat - uiteraard - over het fenomeen zonnepanelen. Nog steeds een totaal onbetekenende prutsmarkt in Nederland ondanks alle geronk erover. Polder PV berekende de status anno juli 2010: ongeveer 62,6 [CBS 2009] + 3,5 [maandrapporten CertiQ] = 66,1 MWp netgekoppeld voor 16,6 miljoen inwoners (nog steeds: het gros daarvan, 19,6 MWp, geplaatst in 2003). Een zeer povere prestatie van slechts 4,0 Wp/inwoner. Zeg maar: een paar zonnecellen van een "vooroorlogs" type per ingezetene, ga daar maar eens flink aan staan te blussen...

Want het ging natuurlijk in de berichtgeving over het zeer sporadisch gelijktijdige fenomeen brand. Een bekend verschijnsel voor Homo sapiens sinds hij/zij het vuur in de schoot geworpen kreeg door natuurlijke krachten, of, voor diegenen die van een meer mythologische insteek houden: dankzij die goeie ouwe Prometheus die het mysterieuze "spul" van de Goden jatte. Voor Nederlanders tot nog toe echter een zeldzame combinatie, vanwege de nog steeds zeer schaarse zonnepanelen, die ook nog eens in veel gevallen in de vorm van slechts enkele paneeltjes op het dak liggen. Het was blijkbaar zo'n "belangrijk item", dat ik gisteren maar liefst 22 e-mails "mocht" ontvangen over het hete onderwerp:

^^^
Screenshot van de waslijst e-mails die ik 16 augustus in de in-box van mijn mail-programma vond...

Dit laat onverlet dat het "thema" beslist niet onder het tapijt geveegd mag worden, en met name in landen met serieuze markten als Duitsland en, in mindere mate, België, is dit hete onderwerp al een paar jaar gespreksstof, met in het eerstgenoemde land (de wereldmarkt voor zonnestroom) al zeer serieuze industriële aanzetten om iets met dat "sticky" thema te gaan doen. Vooralsnog zijn er echter nog geen "doden" gevallen bij de bestrijding van vuur op de paar panden die met een dakvullend (on-Nederlands) PV-systeem waren bedekt. Er zijn wel heel veel meer veel ergere gevaren die onze de hemel in te prijzen brandweerlieden dagelijks bedreigen (en daar hoor je natuurlijk vrijwel niemand over).

Artikel NL Dagblad
Ik bespreek hieronder het artikel "Met de botte bijl naar de brand" in het Nederlands Dagblad van gisteren (maandag 16 augustus, zie ook het onderaan gelinkte, veel kortere abstract op internet). Het artikel verscheen n.a.v. een memo wat het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV) verstuurd zou hebben naar brandweerkorpsen met "aanbevelingen" hoe te handelen in het (zeldzame) geval dat een Nederlands korps een brand in een pand met zonnepanelen moet bestrijden. Bij beschadiging van de zonnepanelen kan (overdag, en volgens sommige onbevestigde geruchten zelfs bij gebruik van grote schijnwerpers 's avonds) als er met water wordt geblust gevaar voor elektrocutie van de blussers ontstaan. Dat "risico" is zeker niet uitgesloten, maar dan moet er wel voorzichtig omgegaan worden met de vermeende omvang van dat "gevaar", en dient tegelijkertijd ook ingegaan te worden op wat er kan worden gedaan om dat te helpen verminderen.

Polder PV behandelt enkele uitspraken in dat artikel van Koos van Wees.

Hier wordt voorbij gegaan aan het feit dat er nog steeds een hoop niet en wel gerenoveerde systemen zijn in Nederland waar alle modules parallel zijn gekoppeld met OK4 omvormers, zoals al ruim tien jaar het geval is bij het (gerenoveerde) systeem van Polder PV. Meestal zijn dat modules met een nominaal STC vermogen van rond de 100 Wp, die onder optimale omstandigheden een bedrijfs-spanning hebben tussen de 35 en 40 Volt DC (grafiek 29 april 2007), meer niet. Ook wordt voorbijgegaan aan het feit dat veel huishoudens later slechts kleine, apart aan het net gekoppelde setjes hebben gekocht van vaak iets van 6 modules, met daar aan bijvoorbeeld 2 Steca 300 omvormers en twee "strings", of een Steca 500 exemplaar met een string. Deze omvormers hebben maximale ingangsbereiken van 135 tot 230 Volt DC spanning. Een DC spanning die echter onder de meeste omstandigheden veel lager zal zijn, omdat zonnestroom systemen zelden langdurig op hun maximaal haalbare prestaties functioneren. Ik zeg niet dat er helemaal geen "risico's" zijn. Ik stel dat die "risico's" klein zullen zijn in de meeste gevallen, al blijft het altijd oppassen met gelijkstroom. Een leven zonder risico's is onmogelijk, en ook met oliebronnen, kolenmijnen, uraniummijnen en zelfs met "ultrasafe" geachte kernsplijters kan iets misgaan, en gaat er daarmee ook regelmatig iets flink mis, met soms zeer ernstige gevolgen. Over de tonnen aan giftige stoffen die de door de NOS recent de hemel in geprezen nieuwe kolencentrales in de Eemshaven de lucht in blazen horen we de media erg weinig. Dat is een 24 uur per dag, 365 dagen per jaar durende verzwegen aanslag op de mensheid waar die paar brandjes op huizen met een paar zonnepaneeltjes bij verbleken. Hoogste tijd dat "de media" daar zeeeeeer uitvoerig aandacht aan gaan besteden, de Telegraaf incluis.

Bizarre suggestie. Om meerdere redenen. Uit de stroom aan e-mails die ik vandaag ontving, blijkt namelijk uit betrouwbare bron (partner van iemand die bij het NIFV werkt) dat men "intern bezig is aan onderzoek voor het opstellen van een protocol". Dat klinkt toch wel heel wat anders als het slecht gedocumenteerde geschreeuw in de nationale pers als "een aanbeveling laten uitgaan". De pers doet ook op dit vlak het huiswerk nog steeds erg slecht, zoals gebruikelijk.

Ten tweede, en dat is veel erger, als deze "suggestie" al gedaan zou zijn, dan is dit wel zeer beperkt toepasbaar. Want een groot deel van de zonnepanelen ligt op dakhaken op schuine daken, en er is zeker in een chaotische en dynamische situatie als bij "een" brand (verder niet gedefinieerd wat voor "type" brand) helemaal geen tijd om bij dat soort systemen te gaan zitten prutsen onder de modules, die dicht bij de dakpannen zijn gemonteerd. De meeste DC kabels zijn in zo'n situatie namelijk nauwelijks fysiek te bereiken, omdat de modules vaak tegen elkaar aan zijn geschoven. Die DC kabels zijn "ergens" onder dat module vlak op diverse, niet gemarkeerde plekken met elkaar verbonden, en de uiteindelijke stringkabels zijn "ergens" onder een dakpan door via een geboord gat naar binnen geleid, wederom meestal nergens gemarkeerd. Zonder met grof geweld de opbouwconstructies (met zwaar gereedschap op een hoge ladder) te slopen, is in veel situaties niet eens op eenvoudige wijze bij die bekabeling te komen. En dan kan de brandweer dus nog steeds niks. Ook als ze binnen bij de door het dak gevoerde stringbekabeling kan komen. Zelfs als ze die zouden doorknippen (als ze d'r bij kunnen komen verstandiger natuurlijk: stekkers uit het stopcontact), dan nog geldt het volgende. Zolang er meerdere modules in serie via DC kabels zijn doorverbonden op het dak, zeker als dat er een fors aantal zijn, kan zelfs bij een al dan niet met grof geweld "met geïsoleerd gereedschap doorgeknipte serie stringkabels" binnen in huis, niet voorkomen worden dat er op dat dak nog steeds modules onder spanning kunnen staan als niet alle onderlinge verbindende DC bekabeling is/wordt doorgeknipt. Als de modules door de brand al zijn beschadigd kunnen ze dus in combinatie met water tot potentiële risico's blijven leiden. Ik voorspel u dat in een noodsituatie als een brand er helemaal geen tijd zal zijn om al die onder de module velden liggende kabels door te knippen, zeker niet bij grote dakinstallaties. Zelfs al zouden de risico's "beperkt" zijn doordat in ieder geval grote modulevelden "in stukken zouden zijn gehakt" op cruciale punten, er blijft een risico op schokken, en dat wil je geen een al dan niet "vrijwillige" brandweerman of -vrouw in een riskante context als een (hellend) dak op een brandend gebouw aandoen. Ergo: het gesuggereerde "middel" is beslist geen universele "oplossing". Als er al een "onacceptabel" probleem zou zijn. En dat moet nog maar worden bezien, het zal ook afhankelijk zijn van de specifieke situatie hoe groot de risico's zullen blijken te zijn.

Dat is er typisch eentje voor de categorie: afvoeren (wordt later in het artikel dan ook zelf al naar het rijk der fabelen verwezen, maar de pest is juist dat die onzin wel in het artikel wordt geplempt...). Ik zou me eerder zorgen maken over de voorraad nagellak remover, benzine, terpentine, de gaskraan, en nog zo wat meer van dat soort levensgevaarlijke, hoog-explosieve goedjes in een willekeurig huishouden.

??? Tweeledige opmerking. Ten eerste produceert Ubbink Solar Modules (als dat bedrijf wordt bedoeld) sinds de vestiging in Doesburg door de Duitse eigenaar Centrosolar gesloten werd geen modules meer in Nederland, voor zover de kennis van Polder PV reikt. Wel is van Laarhoven met een geheel eigen bedrijf doorgestart, en dat heet Solar Modules Nederland, gevestigd in het Limburgse Kerkrade (paar maal van naam gewijzigd). Ten tweede staat er ALTIJD spanning aan de DC zijde van de PV generator, zodra er zonlicht op schijnt. Daar helpt echt geen AC noch een DC "Freischalter" in de meterkast of elders in de woning tegen. Ik hoop dat de geïnterviewde verkeerd is geciteerd door het ND...

Ook hier hoop ik dat de voorzitter van de brancheorganisatie verkeerd is geciteerd. Want ik zou niet graag in zijn schoenen staan als bij een brand met rookontwikkeling het bij het eerste het beste briesje voorkomt (en dat gebeurt natuurlijk gegarandeerd), dat die "rook" opzij wordt geblazen, en de PV generator (weer) volop in het zonlicht komt te liggen. Dan wil je als blussende brandweerman vast wel een gezonde afstand tot die generator nemen, zeker als deze door de brand is beschadigd, forse rookontwikkeling of niet...

Aldus Beckman, manager van de Brandweeracademie. En zo is het maar net. De professional geeft al aan dat er voorlopig nog niet zoveel aan de hand is. En met het slakkentempo van de uitbouw van PV in NEEderland, zal dat ook voorlopig wel zo blijven. Daarover doet het ND trouwens in een apart kader nog wat uitspraken, ik ga daar in het hierboven geplaatste vervolg artikeltje verder op in.

Reactie
N.a.v. de commotie een relativerend bericht van een lezer van Polder PV:

Van weer een andere lezer:

M.a.w.: wel degelijk een potje zout bij de (weer over waaiende) Nationale Hysterie rond "brand en zonnepanelen". Maar tegelijkertijd ook zeer kritisch blijven waar het alle toepassingen van gelijkstroom betreft. Er zijn niet voor niets reeds diverse bedrijven bezig om te kijken of er een niet al te dure "ingreep" in de junction-box van [nieuwe] zonnepanelen mogelijk is waarmee in het geval van brand middels een elektronisch signaal alle contacten tussen de modules onderling verbroken zouden kunnen worden. Het ligt in de bedoeling dat de modules zichzelf dan gaan "kortsluiten" waardoor alle potentiële risico's voor brandweerlieden tot het absolute minimum worden beperkt. Dat heet: toekomstgerichte bedrijfsfilosofie. Ook al zijn deze initiatieven er primair niet op gericht om genoemde problemen te voorkomen, de zogenaamde "power optimizers" zoals SolarMagic Power Optimizer, EHW Smart Power Box en de SolarEdge Powerbox zijn in principe in staat om op module vlak "aan te grijpen" in de gewenste denkrichting. Op Intersolar 2010 in München waren nog meer initiatieven rond AC-module achtige concepten te vinden, of controle "in de junction box", die ook aangrijpingspunten kunnen bieden voor het volledig spanningsloos maken van alle modules in een PV-array. Photon organiseerde in augustus van 2009 zelfs een speciale workshop "Solar on fire" in Aachen. M.a.w.: de industrie is aan zet, en alle slecht onderbouwde hysterie over "brand en zonnepanelen" dient ook in dat licht beschouwd te worden.

^^^ Een van de voorgestelde oplossingsrichtingen voor het "automatisch" of met de hand verbreken van potentieel gevaar opleverende decentrale stroomkringen op daken: zekeringen die smelten bij hoge temperaturen, of die op eenvoudige wijze met een hamer kapot geslagen kunnen worden Met een sterk gereduceerde kans op - typisch voor DC stroom - lichtbogen, via een ingebouwd veermechanisme wat de beide aansluitpunten in tegenovergestelde richtingen uit elkaar drukt. Bron: © Thiem/Huber uit Kreisverwaltungsrat München pdf

Verder lezen

Statistiek
Branden in 2008 (Brandweerstatistiek CBS): 45.400 stuks in Nederland. Daarvan 14.400 stuks binnenbrand en 1.900 schoorsteenbrand (rest niet gebouw- of opstal gerelateerde buitenbranden!), dus max. 16.300 te relateren aan gebouwen. Er waren in dat jaar 97 doden te betreuren waarvan 3 brandweerlieden. Zonnepanelen als mogelijke oorzaak of gevolg worden nergens genoemd.
Aantal huishoudens in 2008 (CBS): 7.242.202 stuks.
Verhouding aantal gebouw-gerelateerde ("binnen") branden per huishouden gemiddeld in 2008 (incl. bedrijfsbranden): 16.300/7.242.202 = 0,23%.
Aantal gecertificeerde zonnestroom systemen in 2008 CertiQ: 740.
Polder PV schatting maximum aantal meestal (zeer) kleine zonnestroomsystemen in 2008 in Nederland (grotendeels nergens geregistreerd, beslist niet "gecertificeerd"): 30.000 stuks.
Kans op brand bij 30.000 "huishoudens" met meestal kleine PV-installaties: 0,23% x 30.000 = 68 theoretische branden/brandjes in 2008. Echter, 82% van die "binnenbranden" kan al door de eerste brandweer eenheid worden bedwongen en blijft dus beperkt in omvang (2008: 14.400 "binnenbranden", waarvan 11.800 "klein"). Ergo: de eventuele "risico's" blijven zeer beperkt, de meeste branden bereiken het dak niet eens.

"Bronnen"
Gathering of Tweakers discussies rond het thema "blussen" (keyword search in Duurzame Energie deel 17)
http://nos.nl/audio/178722-zonnepanelen-gevaarlijk-voor-brandweer.html (alleen geluidsfragment van 2'30", interview met Jans Weges van NIFV over de [potentiële] risico's bij de bestrijding van branden in panden met zonnepanelen op het dak)
http://nos.nl/video/178710-zonnepanelen-gevaarlijk-voor-brandweer.html (zeer kort videofragment uit het NOS Journaal van 21 seconden, veel te kort om de complexe materie uit te leggen, had in deze vorm dan ook nooit zo hetzerig gebracht mogen worden)
http://www.nifv.nl (website van het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid, waarop echter i.t.t. de merkwaardige suggesties van diverse persorganen beslist geen persbericht o.i.d. is te vinden over het nieuwste rimpeltje in de PV-onzin vijver. Jeroen Haringman had de NIFV aan de lijn en die bevestigde wat er al werd vermoed, dat de commotie weer de zoveelste "storm in een glas water" betrof. Tja. Komkommertijd, nog steeds.)

In Nederland is n.a.v. een Handreiking "Brandweeroptreden nabij elektriciteit" publicatie van maart 2015 een aparte bijlage (J) opgenomen in het Handboek HBze Zonne-energie. Bouwkundige- en installatietechnische richtlijnen voor zonne-energiesystemen van ISSO. Zie referentie in het publicatie overzicht van deze organisatie. (n.a.v. tweet van Rob van Bergen van ISSO, dd. 4 juni 2018)

Ook in België groeiende onrust, maar kalme autoriteiten die protocollen gaan opstellen:
http://www.deredactie.be/permalink/1.846142 (video van uitzending De Redactie.be Journaal, Vlaamse TV. 17 augustus 2010, niet zeker of fragment beschikbaar blijft. Brandend huis met zonnepanelen in Gistel, Vlaanderen, en plan van aanpak Kenniscentrum Civiele Veiligheid van Binnenlandse Zaken, zie ook screenshot hieronder)

^^^ Screendump van korte video reportage op Journaal van DeRedactie.be van 17 augustus 2010 met licht brandend huis (rookontwikkeling en al forse schade aan de dakstoel) in Gistel, Vlaanderen, België. Met o.a. een brandweerman die wel de thermische zonnecollector bereikt met de brandspuit (buiten beeld, zie video), maar die niet in de buurt komt van de fotovoltaïsche zonnepanelen. © 2010 DeRedactie.be, directe link naar video fragment

Polder PV - latere berichten
Skip de maan, en breng voldoende schijnwerpers mee... (24 januari 2011, de "mythe" van gevaarlijk maanlicht en/of licht van vlammen tijdens brand op daken met PV installaties op Deutsch-grundliche wijze doorgeprikt)

Berichten/reacties (incl. België)
https://www.gva.be/cnt/dmf20180525_03529076/grote-bedrijfsbrand-magazijn-katoen-natie-in-lichterlaaie (25 mei 2018: brand in loods van Katoen Natie dochter bedrijf J-Tec Material Handling (Lieven Gevaertstraat in de KMO-zone Vloeiende van Kapellen, Vlaanderen), legt pand vrijwel geheel in as, incl. de forse PV generator met bijna 700 panelen op het platte dak. Brand ontstond 's nachts, geen oorzakelijk verband met aanwezigheid zonnepanelen)
http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/3174776/2017/06/04/Zonnepanelen-zetten-dak-van-school-in-Bree-in-brand.dhtml (5 juni 2017: brand op dak Sint-Augustinuscollege te Bree, Vlaanderen, B. Geclaimd wordt dat zonnepanelen oorzaak zouden zijn, waarna isolatiemateriaal van dak in brand zou zijn gegaan (?). Oorzaak wordt echter onderzocht, dus nog geen zekerheden)
http://www.nav.be/pages/kdb.php?id=131 (update 22 september 2011: uitgebreide inventarisatie van de "brand en zonnepanelen problematiek" en de oplossingsrichtingen op Belgische architecten website)
http://zonstraal.forumup.be/viewtopic.php?t=8246&mforum=zonstraal (de Belgen zijn al langer met het thema bezig, niet gek, want hun markt is extreem hard gegroeid, i.t.t. de Nederlandse)
http://zonstraal.forumup.be/viewtopic.php?t=2685&mforum=zonstraal (al wat ouder draadje)
http://www.nd.nl/artikelen/2010/augustus/14/zonnepanelen-gevaar-bij-brand (abstract van het hier besproken artikel in het Nederlands Dagblad)
http://www.telegraaf.nl/binnenland/7407071/__Zonnecellen_gevaarlijk_bij_brand__.html?p=23,1 (uiteraard besteedde de "spreekbuis van NEEderland" er ook aandacht aan, en snapt de correspondent niet dat een zonnepaneel niet "oplaadt", maar continu stroom kan blijven produceren als er [genoeg] licht op valt en er een gesloten stroomkring is. Een zonnestroompaneel is geen accu. Ik moet ook het eerste zonnestroom systeem nog ontdekken wat een "dodelijke stroomstoot" zou kunnen genereren uit het licht van vlammen, typische uit de duim zuigerij van de Telegraaf journalist...)

http://www.herbergpv.nl/?p=3233 (reactie van Berend Wagenvoort van Herberg PV: "Nederlandse brandweerkorpsen gaan nu dus protocollen opstellen voor branden waarbij zonnestroominstallaties in het spel zijn. Heel verstandig, aangezien er ook in Nederland steeds meer zonnepanelen geïnstalleerd worden. Maar om daar nou zo’n ophef over te maken…")
http://www.solarwebsite.nl/2010/08/brandweer-onder-stroom-gerecycled-nieuws/ (reactie van blogger Jeroen Haringman op het "komkommer" nieuws)
http://www.renewable-energy-now.org/2010/08/zonnepanelen-vormen-gevaar-voor-brandweer/ (reactie van blogger Niels Thijssen op het nieuws)
http://www.zonnepanelen.wouterlood.com/solar_pages_nl/laatste_nieuws.htm (onder 16 augustus: "De enige brand ooit waarbij zonnepanelen waren betrokken was die van het Oceanium (Blijdorp) op 26 juli 2007". Vetdruk van webmaster van Polder PV. Nou, dan zou ik toch maar iets beter Googelen, hooggeschatte collega, zie beginnend lijstje hier onder...)
http://www.zonnestroomproducenten.org/nieuws.php#201008161 (de ZPV maakt zich er wat mij betreft iets te makkelijk van af...)

Energeia berichtte ook op 17 augustus 2010. Stuk genuanceerder dan andere media, o.a. kort vraaggesprek met de heer Schruijer van NIFV (mail Polder PV indien interesse).

Nieuwe berichtgeving en commentaren, met name n.a.v. diverse branden in panden met zonnepanelen in NL in 2018 (recentste bovenaan; zie ook incidenten lijst onder deze sectie)

• Zonnepanelen op daken van chemische industrie: moeten we dat willen? 28 nov. 2018 (Topics.nl). Komkommertijd in de winter, in dit artikel uit "een kwaliteitskrant". Opgeklopt verhaaltje over "zonnepanelen bij bedrijven met een verhoogd risico, zoals in de (petro)chemische industrie", met verwijzing naar incidenten zoals op een woning in Hulst (zie onder). Wat een BIPV installatie betrof, en waarvan het hoogst onwaarschijnlijk is dat dat ooit op (daken van) een "petrochemisch complex" aangebracht zal gaan worden (ik ken er geen). De verwijzing naar "particulieren die steeds meer eigen zonnepanelen leggen" wordt niet onderbouwd, het zijn bijna altijd installateurs die dat doen (en ja, die maken soms fouten, zoals overal met installaties gebeurt). Verder bekende claims, die al vaak in diverse fora zijn besproken, en die kennelijk in het najaar van 2018 tijdens een bijeenkomst van de Veiligheidsregio's in Arnhem wederom zijn gepasseerd. Over het extreem lage percentage branden bij panden met zonnepanelen t.o.v. het totaal aantal branden (eventuele causaliteit tussen zonnepanelen en de oorzaak van de brand daargelaten) wordt niet gesproken. Er wordt gerefereerd aan zonnepanelen bij "gevaarlijke" bedrijven ("categorie BRZO"), als Dow Chemical en Zeeland Refinery. Wat de laatste betreft: daar is net een dik 28 duizend zonnepanelen tellend zonnepark opgeleverd. Als daar ooit wat "mis" mee zou gaan, wat volgens mij een unicum in de wereld zou zijn (een grondgebonden zonnepark met felle uitslaande brand die de gebouwde omgeving bedreigt ???): gewoon gecontroleerd uit laten branden, van voldoende afstand blussend. Het veld staat op een honderdtal meters van de eerste opslag tank, waar ook nog een hoge wal omheen ligt. Over tot de orde van de dag.
  
  
• Too hot to handle. 2 nov. 2018 (Brandweer.nl, site van Brandweer Nederland). "Casus" van een brand op een woning met zonnestroom generator, onderdeel van gerenoveerd blok van 4 woningen met over de volledige lengte van 1 dakhelft zonnepanelen, gemonteerd op een houten dakbeschot boven een waterkerend membraan waar onder een dik isolatie pakket (brandwerend). Een strook van zeker 12 panelen, op de grens met de aanpalende woning is bijna geheel verbrand. Gelukkig bleek de dakisolatie goed brandbestendig, maar moest van binnenuit het dak worden open gezaagd om het vuur definitief te kunnen blussen. Brandweer deed onderzoek naar mogelijke oorzaak, maar zet daarbij wel een disclaimer: "De exacte oorzaak van de brand is niet meer te achterhalen; daarvoor is er te veel beschadigd". Er worden verschillende foto's getoond, van onherkenbare zonnepanelen, en van een kennelijk niet getroffen IP-67 junction-box (met verwijderd of gesmolten? kapje) van het label ZJRH (Renhe Photovoltaic Technology Co., Ltd., Xinpu Town, China), Wel suggereert "de" brandweer de volgende "opvallende punten":

1. De afstand tussen de onderkant van de zonnepanelen en het dakbeschot was slechts 5 cm en de afstand tot de panlatten slechts 2,5 cm. Volgens de handleiding van de zonnepanelen moet er een minimale ruimte van 10 cm tussen het paneel en het dakbeschot zitten.
2. Een monteur had eerder dat jaar een defect aangetroffen dat erg warm was; wel 100º Celsius. Volgens de montagehandleiding is de bekabeling bestand tegen een temperatuur van maximaal 85º Celsius en de connectoren tot 105º Celsius.
3. De zonnepanelen hebben een TÜV-certificaat, maar ze staan niet (meer) in de database van TÜV-Rheinland.
   
   Mbt punt 1: duidelijke installatiefout, tenzij modules expliciet vrijgegeven zijn voor dergelijke situaties (is onbekend, doch onwaarschijnlijk).
   Mbt punt 2: niet duidelijk is wat het onderdeel ("defect") was, wat kennelijk 100 ºC is geweest. Dat kan namelijk ook een hotspot in een zonnecel zijn geweest. Dat zou op zich beslist zorgwekkend zijn. Wat ook onbesproken is: waaróm was die monteur daar - kennelijk met hitte detecterende IR camera ? Waren er al duidelijke aanwijzingen dat er iets mis was? Zo ja, wat was dat dan? Dat wordt helaas niet duidelijk uit het bericht.
   Mbt punt 3: Er kunnen talloze oorzaken zijn voor het niet (meer) aanwezig zijn in het TÜV certificatie portal Certipedia.com, zoals verwoord in paragraaf 4.5 Restriction, Suspension, Expiration and Declaration of Invalidity of Certificates or Licenses and of the General Agreement, van de Testing and Certification Regulation op het TÜV product certification portal. Een mogelijke oorzaak is een niet meer verkochte product serie, zodat oude certificaten komen te vervallen. Deze zijn immers niet meer van toepassing te verklaren op nieuwe producten, die opnieuw getest moeten worden door TÜV. Veel fabrikanten laten dan de certificaten voor oudere series vervallen (er moet namelijk ook voor betaald worden). Zoals bekend, verschijnen er vrijwel jaarlijks nieuwe product series bij de meeste PV fabrikanten. Veel series zijn slechts een paar jaar te koop cq. "in circulatie". Ergo: dat is niet specifiek "een punt van zorg" m.b.t. het onderhavige geval, maar "een normale gang van zaken".
   
   Op basis van hun bevindingen, stelt het portal als mogelijke oorzaak te kunnen stellen: "Door de zon en de (te) kleine afstand tussen de zonnepanelen en het dakbeschot (te weinig ventilatie) is de temperatuur hoog opgelopen. De combinatie van hoge energieproductie en hoge temperaturen en te weinig ventilatie heeft waarschijnlijk oververhitting van de aansluitkastjes of bekabeling veroorzaakt. Deze zijn zo heet geworden dat de panlatten vlam hebben gevat". Ik denk echter, dat dit beslist niet zo expliciet gesteld mag worden, de precieze oorzaak is helaas niet te achterhalen (wat op dezelfde pagina impliciet wordt toegegeven). Na vergelijking met reeds eerder gepubliceerde beelden door Polder PV, blijkt het onderzochte incident dat van een NOM woningblok in Melick (Limburg) te zijn geweest, brand in augustus 2015 (zie chronologische incidenten lijst verderop).
   
   Zie ook het artikel in Solar Magazine (9 nov. 2018).
   

• Kamerbrief over reactie op artikel Holland Solar en RVO willen onderzoek naar brand door zonnepanelen. 30 okt. 2018 (Ministerie EZK). Kamerbrief van Minister Wiebes aan vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat, over het verzoek van Holland Solar - via RVO - om onafhankelijk onderzoek naar de oorzaak / oorzaken van branden in/op panden met zonnepanelen van het afgelopen jaar (en eerder). Wiebes voegt inhoudelijk weinig toe aan wat we al weten, schermt met (standaard, vrij weinig zeggende) CE markering van installatie materialen en apparatuur, en wijst op de NEN1010 norm voor laagspannings-installaties. Hij stelt dat het aantal branden in/op panden met zonnepanelen beperkt is (wisten we al, zie bericht Veerman hier onder, 19 sep. 2018), en dat het "vertrouwen van burgers in (installatie van) zonnepanelen" in het geding zou kunnen komen. Daar zit wat in, maar dan zou ik eerder zwaar inzetten op een verplichte opleverings-keuring vóórdat een installatie verkocht mag worden aan een nieuwe eigenaar. Daarmee zou je al de nodige ellende kunnen afvangen (naar analogie van, bijvoorbeeld, de verplichte AREI keuring in België), en dat "vertrouwen" snel kunnen versterken. Solar Magazine wijdde er ook een bericht aan.
  
  
• Zonnepanelen bron van brand. 26 okt. 2018, Telegraaf. De krant van wakker Nederland kon natuurlijk niet achterblijven, en wijdde ook een stukske aan het (nogal opgeklopte) thema "brand en zonnepanelen". Maurice de Beer van de Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond wordt aangehaald over "het fenomeen", die, hoogst curieus, besluit met de mededeling dat sommige mensen kennelijk enkele dagen hun zonnepanelen "hoorden brommen" ... waarna er brand uitgebroken zou zijn ... Nogal vreemd fenomeen. Of het allemaal klopt, of dat er iets anders aan de hand is, laat ik, gezien de reputatie van de Telegraaf op het gebied van verslaggeving over duurzame energie in het midden.
  
  
• Brandgevaar van in-dak zonnepanelen. 3 okt. 2018. Bijdrage van managing director Paul de Jong van het in Kessel (Peel en Maas, L.) gevestigde BIPV bedrijf Solinso, op Linkedin pagina. Het bedrijf produceert langwerpige "zonnedakpannen" die in leistenen daken "ingebed" kunnen worden, of als volledig (waterkerend) dak geleverd kunnen worden, met een fraai esthetisch resultaat. Over mogelijke oorzaken van branden in BIPV installaties, en noodzakelijke punten van aandacht om lokale verhitting van systeem onderdelen te voorkomen. Vrij diep ingaand op enkele technische aspecten. De claim "nog geen branden in onze producten" is uiteraard geen garantie dat er nooit wat mis zal gaan. Echter, beslist goede insight in de materie.
  
  
• ’Minder branden door meer aandacht voor installatie zonnepanelen’. 26 sep. 2018, Haarlems Dagblad. O.a. met citaten van Hans Stoop van PV leverancier EnergieWonen (15.000 installaties geleverd, geen branden). "Brand komt bijna nooit door panelen, maar door hoe deze zijn aangelegd", en "Het is geen Ikea-kast die je in elkaar zet". Stoop verwijst o.a. naar het keurmerk Zonnekeur. Maar ook dat is geen 100 procent garantie dat er nooit wat mis kan gaan. Van een van de bedrijven met Zonnekeur weet ik dat een PV installatie niet lang nadat het was opgeleverd voor een hevige brand heeft gezorgd (exacte oorzaak helaas nog niet bekend).
  
  
• Nationaal onderzoek van start naar branden met zonnepanelen. Achtergrond artikel in Solar Magazine, sep. 2018. Opgegeven aantal van slechts 6 "branden in woningen met zonnepanelen" is niet correct. Er zijn meer incidenten geweest (nog steeds echter: beperkt op totaal van branden), zie lijst verderop. Artikel elektronisch beschikbaar via de on-line versie, pp. 59-61.
  |
  
• Onderzoek brandrisico zonnepanelen eind dit jaar klaar. 19 september 2018, RTL Nieuws. Volgens het pers agentschap, wat nog steeds hardnekkig volhoudt "Er zijn dit jaar al 21 installaties in brand gevlogen", terwijl er tot nog toe door hen helemaal geen oorzakelijk bewijs is geleverd, of "verband tussen" is aangetoond, tussen "de branden" en "de aanwezigheid van zonnepanelen", citeert anonieme bronnen. Dat het al eerder door Holland Solar en UNETO-VNI aangekondigde onafhankelijke onderzoek eind dit jaar "klaar" zou moeten zijn. "De onderzoekers van TNO moeten ook gaan kijken wat de ervaringen zijn met branden met zonnepanelen in het buitenland. Verder wil Holland Solar weten welke bouwregels buiten Nederland worden toegepast en wat Nederland daarvan leren". Dan kan TNO alvast een aardige voorstudie gaan doen aan de hand van onderstaande waslijst links over "brand en zonnepanelen", die Polder PV als enige in Nederland al sedert augustus 2010 bijhoudt ...
  
  
• Reactie op RTL Nieuws artikel over zonnepanelen: Zonnepanelen vormen geen extra risico bij brandveiligheid. 19 september 2018. Commentaar van co-founder Mobisolar, Niels Veerman, op het even verderop naar onderen gelinkte / kort besproken artikel en video van RTL Nieuws. Gepubliceerd op publieke domein van Linkedin. Veerman "relativeert" diverse uitlatingen in dat bericht, en accepteert dat er over risico's van zonnepanelen wordt gesproken. Maar vindt wel dat dit objectief gebracht moet worden, en "er niet altijd sprake is van een risico of dat dit risico te elimineren is". Hij stelt dat professionele installateurs altijd MC4 stekers gebruiken en "correct aansluiten". Echter, Duits vakblad Photon heeft in het verleden al meermalen laten zien, dat er ook (door talloze partijen), stekers en contrastekers "van type MC4", en separaat met TÜV of vergelijkbaar keurmerk, die niet van dezelfde fabrikant zijn, worden gebruikt. Photon heeft regelmatig weerstands-metingen bij diverse typen stekers/contrastekers gedaan, en daarbij af en toe problematische combinaties gevonden. Bij combinaties met hoge weerstanden zal het contact van de elektra geleidende componenten beslist niet optimaal zijn. Dat kan zich op den duur gaan wreken, en in het uiterste geval tot vonken, en resulterende vlambogen leiden. Zeker in BIPV situaties, kan dat al snel tot catastrofale gevolgen leiden, omdat alle kabels / connectoren vlak onder de panelen liggen, en bij problemen, dit al snel aantasting van (de tedlar onderfolie van de) panelen en/of van de ondergrond tot gevolg kan hebben. Dus zelfs al zijn beide stekers volledig gekeurd, het is geen garantie dat bij gebruik van verschillende merken, er een (door beider fabrikanten geaccepteerde) 100 procent optimale verbinding wordt gemaakt. Als er dan ook nog kabels in / bij de installatie "rondslingeren", niet vastgezet zijn, en er dus continu frictie in het verbond van steker/contrasteker zal zijn vanwege wind, kan dit zeker op termijn tot problemen leiden.
  Veerman heeft het ook over de optie van het inzetten van optimizers, die de risico's op vlambogen zouden elimineren. Maar het is altijd duurder, en de grote vraag blijft natuurlijk: zijn die tot nog toe altijd gevrijwaard gebleven van brand en/of dergelijke problemen ? Een vergelijkbare vraag kan worden gesteld over systemen met micro-inverters. Niemand die het weet. Bij incident meldingen wordt er nooit over gesproken, waarschijnlijk omdat verslaggevers de (essentie van) ingezette techniek niet bevatten.
  Veerman geeft terecht aan dat het aantal branden "in panden met zonnepanelen" (let wel: oorzaak brand <> zonnepanelen hoeft er helemaal niet te zijn geweest !!) wat RTL Nieuws opgeeft zeer beperkt is. Gerelateerd aan het aantal incidenten bekend in 2016 zou het cijfer van RTL ("21 branden in 2018" - wederom in situaties dat er zonnepanelen aanwezig waren, zonder aannemelijk bewijs dat die de daadwerkelijke oorzaak van de brand zijn geweest) slechts 0,012% van het aantal woningbranden in 2016 zijn geweest (103.657 volgens opgave Veerman).
  
  Veerman besluit zijn betoog met "De video van RTL Nieuws zet mensen aan het denken over de risico’s van zonnepanelen maar geeft de indruk dat zonnepanelensystemen per definitie een risico vormen. Het is goed om mensen bewust te maken, maar er wordt een paniekerig beeld geschetst van een probleem dat in de praktijk meevalt. Met de juiste installateur en goede producten is er geen sprake van een vergroot risico op een woningbrand". Op het punt van mogelijk problematische connector gebruik (en installatie methodiek) na, kan ik me in die kwalificatie wel vinden. Branden en zonnepanelen blijven vervelend. Maar het is toch nog toe een zéér beperkt fenomeen. Al moet er beslist met zeer grote aandacht naar de mogelijke oorzaken van, met name, de BIPV systemen worden gekeken. Daar lijkt het té vaak fout te gaan. Onderzoek zal uit moeten wijzen wát er dan wel fout gaat in dergelijke, en bij andersoortige systemen.
  
  
• Berichten over brandgevaar zonnepanelen. 19 september 2018. N.a.v. alle commotie wordt nu ook eindelijk branche organisatie Uneto-VNI (per 1 jan. 2019 van naam veranderend > Techniek Nederland) wakker. Ze claimt "Het is voor consumenten én voor ons als branche belangrijk om vast te stellen wat de branden heeft veroorzaakt", en verwijst naar het al door Holland Solar aangehaalde "oriënterende onderzoek" naar de brand incidenten van afgelopen jaar (en, mogelijk, daarvoor). Verder stelt de branche organisatie "Bij onze leden dringen wij er nogmaals op aan om de regels te volgen voor het correct en veilig installeren van zonnepanelen". Maar ook "Overigens is het (nog) niet bekend of leden van UNETO-VNI betrokken zijn geweest bij de installaties die brand hebben veroorzaakt". De organisatie claimt dat er veel "nieuwe" aanbieders zijn, "lang niet allemaal lid van UNETO-VNI", maar het aantal nieuwe namen, het afgelopen jaar, is in de leveranciers-lijst van Polder PV beperkt. Het wáren er al zeer veel (zo'n 1.600). De organisatie verwijst naar gecertificeerde leden die zijn geregistreerd via het Qbis.nl register. Ze pleit ook al jaren voor een via NEN normen vastgelegde "APK keuring" voor installaties in / op huis, inclusief zonnepanelen. Ze vindt dat "woningcorporaties en woningeigenaren de installaties in huis regelmaat moeten laten controleren. Met de woning-APK kunnen we veel ongelukken voorkomen". Dat lijkt me in onderhavig geval echter met een kanon schieten op een mug, en een voor de gebouw eigenaar nogal duur kanon ook nog (niet vergeten dat hier een branche-organisaties spreekt, met specifieke belangen in deze materie). Ik herhaal hier mijn stellingname: voorál bij BIPV installaties lijken er zaken structureel fout te gaan, gezien de hier onder opgetekende incidenten, met name dit jaar (2018). De overgrote meerderheid van de (boven dakpannen / plat dak gemonteerde) PV installaties is zelden iets "ernstigs" mis mee (afgezien van mindere prestaties, bijvoorbeeld door beschaduwing). Eerst, top prioriteit, moeten de problemen met BIPV installaties worden aangepakt. Zie ook artikel "Opnieuw pleidooi voor APK-keuring na incidenten met brandende zonnepanelen" op Installatienet.nl (21 sep. 2018).
  
  
• Steeds meer branden door zonnepanelen: experts slaan alarm. 18 september 2018. RTL Nieuws. De redactie "inventariseerde alle branden met zonne-installaties in 2018" (12 huizen, 4 schuren, 3 bedrijfspanden, en zelfs "2 zonnepanelen parken"). Absoluut niet duidelijk wordt echter wat (a) de oorzaak van betreffende branden is geweest, en of die wellicht een totaal andere bron hadden dan de mogelijk "toevallig" aanwezige zonnepanelen, en (b) wat de omvang van schade is geweest (al dan niet herleidbaar tot "een fout" of "defect" bij zonnepanelen, bekabeling, of randapparatuur). Wel wordt het Instituut Fysieke Veiligheid geciteerd, "de situatie is ernstig, en het is nu 'alle hens aan dek'". Onduidelijk is hoe "erg" die situatie dan wel is, al worden terecht akelige voorbeelden van zonder meer slechte PV installaties getoond. Connectoren los in plassen liggend op een plat dak, DC bekabeling door een dak doorvoer met scherpe metalen randen. Er wordt ook een foto getoond van brandbaar materiaal wat tegen omvormers is aan gelegd. Dat heeft natuurlijk niets met "installatiefout" te maken, maar met pure domheid van de eigenaar van het gebouw of degene die de rommel daar heeft gedeponeerd. Er wordt in het artikel gesproken van "dramatisch slecht installatiewerk"en "bouw- en elektrotechnische regels worden niet nageleefd door installateurs bij het plaatsen van panelen". Aldus de teneur van de acht elektrotechnische- en branddeskundigen die RTL heeft ondervraagd. Waaronder een medewerker van het normalisatie instituut voor de bouw (NEN). Installatie inspecteur voor woning corps, Burghgraef, ziet bij 50% (!) van de inspecties fouten. In Nederland is een installatie keuring (bij de honderdduizenden particulieren) niet verplicht, in België wel (AREI keuring). Indak systemen worden, zoals al talloze malen vermeld door Polder PV, expliciet als zorgenkind benoemd. De niet met feiten ondersteunde opmerking dat er "nu meer dan 11 miljoen zonnepanelen in Nederland" zouden liggen is ook nogal bezijden de - waarschijnlijke - waarheid. (a) Niemand "telt" ze (behalve ondergetekende bij grotere projecten, indien daar fotomateriaal van is en er geen capaciteit opgave is gedaan). En (b). Middels onderbouwde berekeningen komt Polder PV voor eind september 2018 al op een volume wat richting de 15 miljoen exemplaren gaat. Een nogal fors verschil, dus ... Zie ook Installatiejournaal bijdrage van 19 sep. 2018.
  
  
• De gevaren van zonnepanelen, zo mijd je de risico's. 18 september 2018, RTL Nieuws. Korte video (2 minuten, 8 seconden). Beetje "over the top" aangezet, maar wel met enkele belangrijke punten om op te letten waar het de aankoop / controle / monitoring van zonnepanelen betreft. Het door mij al vele malen te berde gebrachte "hete" onderwerp (slecht sluitende) connectoren aan DC kabels van de PV generator komt ook langs, en, uiteraard, de niet makkelijk te doven DC vlamboog die kan ontstaan bij kabelbreuk en/of slechte connector verbindingen.
  
  
• Oriënterend onderzoek naar oorzaak branden op daken met zonnepanelen. 18 september 2018, website Holland Solar. De branche organisatie Holland Solar lijkt eindelijk de smeekbeden van Polder PV "gehoord" te hebben. Er komt op hun initiatief een "oriënterend (onafhankelijk) onderzoek" naar oorzaken van branden bij / met zonnepanelen in Nederland, in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, RVO. "Het ziet er naar uit dat ECN, part of TNO, het onderzoek gaat uitvoeren". Holland Solar sluit niet uit dat er bij branden "andere oorzaken" dan aanwezige zonnepanelen kunnen zijn. Wat logisch is, er zijn immers inmiddels al bijna 600.000 PV systemen in ons land, dus elke nieuwe brand kan bij toeval uitbreken in een huis wat inmiddels ook al zonnepanelen heeft. Maar als ik ECN was zou ik een bovenmatig kritische blik gaan werpen op de categorie die het laatste jaar het meest frequent is getroffen: de "indak" / BIPV installaties. Kijk daarbij s.v.p. zeer goed naar de (aard van de) gebruikte kabel aansluitingen in / onder de generator. Ik ben benieuwd wat dat onderzoek voor inzichten zal gaan opleveren. Bovenop wat er in Duitsland allemaal al jaren lang boven tafel is gehaald.
  
  
• Zonnepanelen installeren: negen veelvoorkomende fouten. 17 april 2018. Installatiejournaal.nl. Veel gemaakte fouten bij installatie werkzaamheden met zonnepanelen. O.a. citaat van Gerrissen van SolarCare: "voor een optimale verbinding [moeten] bovendien beide connectordelen (‘male/female’) afkomstig zijn van dezelfde fabrikant. “En die connectoren moeten met speciaal gereedschap aangeknepen worden. Niet iedere pv-installateur is daar even precies in.”". Whitepaper te downloaden na afgifte van gegevens aanvrager / bedrijf.
  
  
• Installed base registreation of decentralised solar panels with applications in crisis management. 2015. Ouder artikel over methodologie om met hulp van satellietfoto's reconstructie van de locatie van aanwezige zonnepanelen te maken. Met referentie naar belang voor o.a. brandweer ("waar staan de zonnepanelen in NL?"). Wordt nogal moeilijk in gedaan over gevaren (die behapbaar zijn), en wordt m.b.t. brand bestrijding in de nacht zelfs veel te zwaar aangezet. Zoals geformuleerd als "Also, when a calamity or fire has to be tackled during the evening or night time, the Fire Brigade uses bright spotlights which may influence the energy production of a PV panel installation". Gevaren op dit punt zijn, middels harde metingen van dergelijke spots in Duitsland, al lang naar het rijk der fabelen verwezen, zie artikel Polder PV van 24 januari 2011 (!). Conclusie artikel aan eind wel al wat afgevlakt, "In short, the risk for firefighters caused by installed PV panels on a building is present, but the recognition of this matter is still an open issue". Overigens is er, m.b.t. het kennelijk gewenste "nationale PV register" voor Nederland, 4 jaar later, nog niets van terecht gekomen, en is het voorlopig nog de vraag of iets dergelijks er wel zal komen. Publicatie: The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XL-3/W3, 2015. ISPRS Geospatial Week 2015, 28 Sep – 03 Oct 2015, La Grande Motte, France.

(Vermeende) incidenten Nederland e.a. landen (focus op NL). Aanvankelijk nog relatief zeldzaam, maar ze gebeuren. Hoe meer installaties er zijn / worden geplaatst, hoe groter de kans dat er eens iets mis gaat, zoals alles in het leven. Vergeet daarbij niet dat er in Nederland volgens het CBS eind 2017 al dik 576 duizend PV installaties aanwezig waren, en er in 2018 mogelijk nog eens zo'n 100-150 duizend bijgekomen kunnen zijn. Bij dit overzicht moet ook worden vermeld, dat er heel vaak in de - vaak zeer beperkte - berichtgeving nauwelijks, slechts suggestief zonder ondersteunende bewijzen, of in het geheel géén (overtuigende) causaliteit tussen "de aanwezige zonnepanelen" en "de brand" is aangetoond. Punt van extra aandacht in ieder geval, zeker gezien meerdere incidenten in 2018: BIPV installaties - met zonnepanelen ingebed "tussen de pannen", relatief matige ventilatie mogelijkheid, en junction boxen dicht bij onderdelen van het dakbeschot - en isolatie materiaal... (meest recente links bovenaan de lijst)

• Brandweer had last van zonnepanelen bij brand Insulindesingel. 4 januari 2019. AD.nl. Beetje suggestieve titel, er had ook "had last van dakpannen bij brand in dakbeschot" in een rijtjeshuis met zadeldak kunnen staan. Brand ontstaan op plat dak van portiekflat aan de Insulindelaan in Vlaardingen in rumoerige oudejaars-nacht, waarin veel vuurwerk werd afgestoken. Dak zou "bezaaid hebben gelegen" met zonnepanelen waardoor brand lastig te blussen zou zijn geweest. Ook de frase "Bewoners vermoeden dat zonnepanelen vlam hebben gevat door vuurwerk", mag met een potje zout worden genomen, want ik ga er niet van uit dat enig bewoner het fors uitgebrande dak heeft bezocht. En zonnepanelen vatten niet "zomaar vlam". Oorzaak blijft onbekend, schade is wel groot. 15 gezinnen moesten voor langere tijd het huis uit. Vermoedelijk onderdeel van renovatie project van eigenaar, Woningcorporatie Waterweg Wonen. Die "in het duister tast over het ontstaan van de vuurzee." Zie ook bericht op website verhuurder (updates tm. 2 jan. 2019).
• Dakbrand bij huis Heemskerk na werkzaamheden aan zonnepanelen. 3 november 2018, NHNNieuws.nl. Zie ook Alarmeringen.nl. Brandje "na werkzaamheden aan de zonnepanelen op het dak", aan de Doornenburg in Heemskerk - zuid. Rookontwikkeling n.a.v. "brand onder het dak" (vermoedelijk gezien foto's: direct onder de panelen), na een uur was brandje geblust. Geen gewonden, verder niets bekend. Een paar foto's.
• Brand in appartementencomplex Zutphen door omvormer zonnepanelen. 19 oktober 2018, Omroep Gelderland. Ook al houdt brandweer woordvoerder nog voorbehoud over de precieze oorzaak, een dak brand op een in aanbouw zijnd nieuwbouw appartementen complex aan de Coenensparkstraat in Zutphen, zou terug te voeren zijn op "een omvormer" van een zonnepanelen installatie op het (gesegmenteerde) dak. Er was nogal wat rookontwikkeling doordat dakbedekking en deel van daklift opbouw vlam vatte. Bewoners en bouwvakkers dienden het complex tijdelijk te verlaten. Er wordt - uiteraard - onderzoek gedaan naar de exacte oorzaak. Incl. kort video verslag.
• Eigenaar Hof van Twello vermoedt oorzaak grote brand in omvormer van zonnepanelen. Grote schuur grotendeels in brand opgegaan. 10 oktober 2018, De Stentor. "De brand is volgens eigenaar Gert Jan Jansen 'zo goed als zeker' ontstaan bij de aansluiting van de zonnepanelen". De grote vraag is of dat wel uit reeds aangekondigd gedetailleerd onderzoek zal blijken. Er wordt gesuggereerd "Mogelijk haperde er iets in die omvormer", maar óók dat de veldschuur "woensdag 3 oktober in alle vroegte getroffen door de brand". Er wordt een foto met brandende schuur getoond terwijl het nog aarde-donker is op de lokatie. Dan kunnen er niet eens "werkende" omvormers zijn geweest, want die doen helemaal niks als er geen - of nog zeer weinig - zon is. Dus laten we de resultaten van dat onderzoek vooral rustig afwachten, voordat er al te overhaaste conclusies in door media opgeklopte "brand en zonnepanelen alarm tijd" worden getrokken. Wellicht lag de oorzaak van de brand wel ergens anders ... Het centrale deel van de PV installatie van 88 panelen lijkt iig als verloren te moeten worden beschouwd. Nagekomen via dicht bij bron wonende twitteraar: oorzaak lijkt niet in omvormer(s) zelf, maar aan de aansluiting te hebben gelegen, die in de zomer van 2018 "zou zijn vernieuwd" (Twitter, 19 okt. 2018). Derhalve zou het dus mogelijk (zonder beschikbare extra onafhankelijke informatie), een fout van de installateur kunnen zijn geweest.
• Zonnepanelen vatten vlam in nieuwbouwwijk Zwaanshoek. 13 september 2018, Haarlems Dagblad (zie ook vergelijkbaar stukje in NHNNieuws, zelfde dag). Voor de tweede maal in 2 jaar tijd, in hetzelfde nieuwbouw "NOM" wijkje, in dezelfde straat, brand (gelukkig weer zonder gewonden, wel veel schade). Onder een, het wordt eentonig, BIPV "indak" PV systeem tussen een pannendak in wijkje Hofstede, Zwaanshoek (Haarlemmermeer, NH). Volgens HD zouden bij inspectie van de installatie(s) in deze wijk in 2016, na de eerste brand (zie verder naar onderen), de systemen (?) cq. "de zonnepanelen" veilig zijn bevonden. Ik geloof niet meer in toeval, gezien de referenties dit jaar, hier onder weergegeven. Het ligt m.i. helemaal niet aan de zonnepanelen zelf, maar aan de verbindingen, en/of aan de wijze van inbouw ... Een DC arc (lichtboog) a.g.v. slechte verbindingen kan zeker in dergelijke gevallen verwoestende gevolgen hebben ...
• Brand in kaasboerderij Blesdijke, vee op tijd gered. 30 augustus 2018, De Stentor. Middelgrote brand in melkveestal van kaasboer Langelaan in Blesdijke (Westsstellingwerf, Fr.). Vuur zou achterin stal zijn begonnen, oorzakelijk verband met boven de dakplaten bevestigde PV generator (twee velden) is niet bevestigd, volgens Leeuwarder Courant van 30 aug. 2018 "oorzaak onbekend".
• Zonnepanelen in brand in Vinkeveen; 5 huizen beschadigd. 2 augustus 2018, Algemeen Dagblad. U kunt niet zeggen dat ik niet heb gewaarschuwd (zie berichten hier onder). Alwéér een BIPV "indak" installatie in brand, ditmaal aan de Centaur in Vinkeveen, op een paar maanden oude nieuwbouw woningen in wijk Vinkeveld. Forse schade, ook aan aanpalende huizen, waar de PV generator over door loopt als een geheel. Zie ook originele foto's en video op Peters Hotnews site op dezelfde dag (en bericht in de Telegraaf). Updates status onderzoek in opdracht van eigenaar, corporatie GroenWest op 3 augustus en 10 augustus 2018.
• Na brand in Aalten: 'Zonnepanelen op dak zijn 100 procent veilig'. 29 juni 2018. Uitslaande brand in voormalige varkensschuur aan de Kappersweg in Aalten, namiddag van 26 juni 2018. Vermoedelijk zo'n 30 zonnepanelen betreffend. Uit onderzoek zou zijn gebleken "dat door een storing in de panelen het vuur is ontstaan". Wat die "storing" dan precies inhield (? hotspots? ) is niet duidelijk. Artikel De Gelderlander, eerdere reportage van brand zelf in artikel van 26 juni. Reactie van bevraagde Monasso van Tenten Solar (3.500-4.000 installaties per jaar geïnstalleerd, nooit brand geweest): "Ik durf te garanderen dat zonnepanelen 100 procent brandveilig zijn’’. Artikel Gelderlander citeert brandweerwoordvoerder die vreemde dingen beweert, zoals "Zonnepanelen hebben een hoog voltage en genereren dus veel warmte". Ook wordt gesteld "Bij hem zijn geen andere gevallen bekend van branden die in zonnepanelen zijn ontstaan" (zie echter waslijst hier onder). NB: in de schuur stonden ook gasflessen, en er was een olie opslag.
• Brand op dak met zonnepanelen. 20 juni 2018. Wederom een (kleine) brand, ditmaal bij een plat dak installatie van een woning in de Batenburgstraat in het Limburgse Stein. "Kleine klus" voor de brandweer, verder geen al te grote schade. Maar onrustbarend. Gesuggereerde "kortsluiting" (brandweer) kan niet, zonnepanelen zijn prima "kort te sluiten". Vermoeden Polder PV, als vanouds: slechte verbindingen, waardoor een DC arc (vlamboog) kan ontstaan. Artikel Limburger.
• Brand in dak met zonnepanelen in Hulst. 16 juni 2018. Wederom een "in-dak" BIPV systeem aan de Oude Polderstraat in Hulst (Zld), huizenblokken van telkens 3 energie zuinige huizen zonder gas-aansluiting, met zeer goede isolatie, 3-voudige beglazing, elektrische lucht warmtepomp, WTW terugwinning, en elk 27 all-black zonnepanelen met inpas stukken aan de onderzijde en aan de zijkanten, om een mooi "egaal" dakvlak te krijgen. Brand vermoedelijk (doch vooralsnog onbewezen) wederom door slechte verbindingen onder de PV generator in combinatie met "beperkte" ventilatie mogelijkheid (al is een ontstane DC arc, een vlamboog in een dergelijk gelijkspannings-circuit nooit te stoppen zonder het systeem DC-zijdig spanningsloos te maken, dus de feitelijke oorzaak moet toch in de verbindingen worden gezocht). Waarschijnlijk project Den Dullaert met 45 levensloopbestendige EPC "0" woningen, in 4 straten. Brand werd snel geblusd, maar deze installatie is gezien het schadebeeld als verloren te beschouwen. Gezien de voorgaande incidenten, hier onder, neig ik inmiddels naar "code geel" voor dergelijke inbouw BIPV systemen, hier dient pro-actief onderzoek aan gepleegd te gaan worden. Artikel & video Omroep Zeeland. Woonstichting Hulst kondigde 2 dagen later al aan dat er door de brandweer onderzoek gedaan wordt naar de oorzaak, en laat een installatiebedrijf alle 45 daken controleren. Volgens de directeur van de woonstichting zouden er nooit eerder problemen met de installaties zijn geweest (bericht 18 juni 2018 op site WH, en nieuwsbericht op website PZC). Zie ook schokkende foto reportage op HVZeeland.nl (ook 16 juni 2018).
• Brand op dak met zonnepanelen in Ureterp. 7 juni 2018. Merkwaardige melding, aangezien geclaimd wordt dat "even voor 20.40 uur" brand zou zijn ontstaan in een voedingskabel van de zonnepanelen. Op een moment dat er sowieso vrijwel niets meer aan zonneprik geproduceerd zal zijn. Geen schade aan de panelen zelf, er zou door de brandweer met schuim zijn geblust. Over feitelijke oorzaak en correctheid "voedingskabel" geen nadere info. Pand aan de Skieppeleane, Ureterp (Opsterland, Fr.). Artikel en foto's in Waldnet.nl.
• Zonnepanelen op Apeldoorns huis in vuur en vlam. 4 juni 2018. Toeval of niet: wederom een "in-dak" systeem waarbij de zonnepanelen als een gesloten veld tussen de pannen in liggen. Huis met dakbrand. Vraagtekens rond het concept beginnen groter te worden, hoog tijd dat de branche organisatie zéér kritisch naar dergelijke systemen gaat kijken ... Ditmaal een nieuwe woning met twee "in-dak" velden aan de Boommarter in de nieuwbouw wijk Zonnehoeve in Apeldoorn (Gld). Artikel De Gelderlander.
• Kortsluiting in zonnepanelen zorgt voor uitslaande brand in Lemelerveld. 31 mei 2018. Brand in forse, bijna dakhelft vullende installatie van 48 monokristallijne zonnepanelen op vrij liggende nieuwbouw (?? NOM ??) woning aan de Houtwal in Lemelerveld (tevens met warmtepomp unit aan gevel). Suggestie "brand vermoedelijk ontstaan in de omvormer van de panelen volgens een getuige" lijkt vrij onwaarschijnlijk, tenzij omvormer direct onder het dak van O. deel panelenveld zou zijn geplaatst op bovenverdieping. Gezien beelden incl. korte video lijkt een foute kabelconnector verbinding onder de panelen waarschijnlijker ? De Stentor. Zie ook artikel in Gelderlander en typische (slecht geïnformeerde) reacties.
• Woningbrand nieuwbouw wijk Heiloo. 26 mei 2018. Brand in blok huizen in nieuwbouw wijk Zuiderloo, westelijk van Kennemerstraatweg te Heiloo (NH). Met 3 geschakelde eengezinswoningen die in verkoop brochure als "energieneutrale" woningen staan opgegeven, en dus vermoedelijk "NOM" zijn gebouwd (schatting 136 panelen per 3 huizen, bijna O/W oriëntatie). Zeker 20, mogelijk meer panelen verloren gegaan door brand. Gezien nog niet opgeleverde status van de nieuwbouw woningen (zouden na paar dagen overgedragen worden aan een makelaaar), lijkt het hier een installatie fout te betreffen. Al meldt het nieuwsbericht er niets over (oorzaken worden zelden vermeld, ook al omdat die kort na het incident nog lang niet bekend zijn). NH Nieuws. Zie ook korte video van Beat FM / Beat TV (26 mei 2018).
• Zonnepanelen in brand op aanbouw woning Meijel. 17 mei 2018. Brand uitgebroken op een aanbouw van een woning aan de Donkersveld in Meijel (Peel en Maas, L.). Gesteld wordt "Op de aanbouw lagen zonnepanelen die waarschijnlijk de oorzaak van de brand zijn". Causaliteit tussen "brand" en "zonnepanelen" wordt echter - nog - niet ondersteund met bewijsmateriaal. Systeem met slechts 10 panelen - losse connector, wellicht ?? Dakpannen zijn gelicht, vuur gedoofd. Beperkte schade.
• Brandje op zonnepark Meersteeg in Geldermalsen. 25 maart 2018. Omvormer van pas zeer recent opgeleverde zonnepark op afvalberg Avri, Geldermalsen (Gld) in brand. Ook paar panelen beschadigd, brandweer snel ter plekke. Nieuwsblad Geldermalsen. Zie ook item 112 Rivierenland.
• Schakelkast bij zonnepanelen vat vlam. 19 maart 2018. Kennelijk een malheur in een "schakelkast" bij een kleine grond opstelling op erf van een bedrijfswoning / particulier, in Goor (Overijssel). Brandweer schiet te hulp, verder weinig info. GoorsNieuws.nl
• Grote brand verwoest twee schuren vol groente in Ens. 24 februari 2018. Schuur met o.a. groenten en aangrenzende loods van biologisch groenten bedrijf BioRomeo in Ens (NOP, Flevoland) gaan, na oplaaien van ontdekt vuur na eerste blus poging, volledig verloren door brand. Op de grote loods lag een PV generator met 156 zonnepanelen die was gecrowdfund en geïnstalleerd in het voorjaar van 2015. De brand zou zijn ontstaan onder een trap, het vermoeden rijst dat een magnetron de oorzaak zou kunnen zijn geweest (nog niet duidelijk). Brandweer heeft het over gevaar van naar beneden vallende zonnepanelen, maar dat lijkt me business as usual in panden waar het dakpannen en zware dakspanten regent als er brand is, en het dak ernstig is beschadigd door de vlammenzee... De Stentor. Zie ook artikel in Biojournaal van 26 februari 2018. Op recent foto materiaal van Google Maps is er niets meer van de 2 uitgebrande loodsen te zien.
• Zonnepaneel veroorzaakt brand bij Plantion. 27 september 2017. Voorbijganger zag vlammen op het dak van dit grootste dunnelag rooftop project van Nederland (plm. 2,3 MWp). Brandweer heeft brandende paneel (panelen ?) geïsoleerd van de rest door ze los te koppelen. Klein brandje, oorzaak (nog) niet bekend. EdeStad.nl
• Zonnepanelen: spanning of geen spanning? 18 augustus 2017. A.g.v. een uit de hand gelopen barbecue in de tuin breidt brand in aanpalende schuur zich uit naar aangrenzende woning, met forse schade tot gevolg. Brandweerman krijgt, bij werkzaamheden in het deels verbrande huis, schok van op pand liggende PV installatie, ondanks afgesloten meterkst, vanwege beschadigde DC kabel. Lokatie in NL onbekend. Casus op Brandweer.nl.
• Dak met zonnepanelen in brand in Drachten. 22 juni 2017. Schuurtje met 44 zonnepanelen in brand aan Janssenlaan op bedrijventerrein Azeven Noord, Drachten (Fr.). Het lijkt om een ingebouwd systeem met amorf Si panelen te gaan, gezien kleur van de modules op satellietfoto's. Systeem moet als verloren worden beschouwd, nadat brandweer met schuim de boel had geblust. Het parallel verschenen artikel op LC, wat terecht claimt dat branden bij zonnepanelen zelden voorkomen (maar vanwege sterke toename nieuwe systemen vaker zullen optreden), slaat plank echter ver mis met de opmerking "Als zonnepanelen toch in brand vliegen, komt dit vaak door ondeugdelijke accu’s". Dat is een nagekwaakt fabeltje, omdat er anno 2017 nog vrijwel geen PV installaties in Nederland bestaan "met een accu voor het opslaan van elektriciteit". Leeuwarder Courant.
• Gasflessen ontploft, garage verwoest bij brand. 14 februari 2017 (1limburg.nl). Brand in garage van woning in Nunhem, Leudal (L.) slaat over naar aanpalend huis. Bluswerkzaamheden lastig vanwege dakvlak vullend PV systeem van 12 panelen, wat gezien schade en hittestress ook afgeschreven kan worden na afloop. Geen oorzakelijk verband tussen brand en zonnepanelen gelegd.
• Brand op dak na plaatsen van zonnepanelen in Neede. 14 november 2016 (Achterhoek nieuws Eibergen Neede). Brandje lijkt niet direct met de zonnepanelen te maken te hebben. Oorzaak was het "dichtbranden" van een in het dak gemaakt gat. Zie ook abstract De Gelderlander.
• Zonnepanelen veroorzaken brand. 3 oktober 2016 (HCNieuws.nl). Ook al is de titel voorbarig (nog geen hard bewijs geleverd dat zonnepanelen "de oorzaak" waren), verontrustend is deze tweede brand onder de zonnepanelen van een BIPV - "nul op de meter" project in Hofstede in het Noord-Hollandse Zwaanshoek beslist. Woning in een groter project met 20 woningen met 480 monokristallijne all-black PV modules. Meer foto's in artikelen bij BrandweerHaarlemOost en freelance fotograaf Michel van Bergen. Team Brandonderzoek van de Brandweer Amsterdam-Amstelland gaat proberen oorzaak te achterhalen.
• Zonnepanelen vermoedelijke oorzaak brand Nijhuis CNC. 8 juli 2016 (Tubantia). Grote brand op dak nieuw pand van interieur/hout bewerkend bedrijf, met paar maanden oude, forse PV-installatie (opgave installateur 130 kWp). "Vermoeden" wordt door brandweer geuit, gebouw eigenaar wil daar niets over kwijt, PV leverancier claimt dat er niks fout kan zijn aan de installatie (incl. Duitse panelen).
• Brand dak met zonnepanelen van woning Parallelweg, Melick (L.). 11 augustus 2015. BIPV installatie opgeleverd in het kader van Stroomversnelling ("indak"). Tweede woning leek gevaar te lopen, "lot" niet goed bekend. Lastig te blussen brand, gaten in dak gemaakt, panelen verwijderd. Zware schade in woning, bewoners van beide woningen konden niet (direct) terug. Nog onbevestigde "vermoeden" brandweer: "vermoedelijk ontstaan door kortsluiting in zonnepanelen". Video TVEllef, slotbericht 1limburg.nl. Nagekomen: mogelijke brand oorzaak onderzocht en gepubliceerd in november 2018. Zie ook commentaar Polder PV op deze webpagina.
• Curieus incident in Wierden (Ov.) 6 augustus 2015. Brandweer bedwingt brandje in container met zonnepanelen op terrein van (bij Polder PV bekend) bedrijf. Oorzaak blijft mistig (extern??).
• Brand Ootmarsum 3 juli 2015. Met tragedie van 2.000 gedode biggen werd deze verergerd door het verlies van de helft van een net aangebrachte, nog niet betaalde zonnestroom installatie op het dak van een varkenshouder in Oud-Ootmarsum. Een blikseminslag en een felle vuurzee deed 288 van net aangebrachte 600 stuks Solar Frontiers verloren gaan. Gelukkig bleek installateur AgroNRG een goede verzekering te hebben tegen dit soort "eventualiteiten". Zie ook Tubantia en RTVOost.nl 1 en 2.
• Brand Appelscha 19 apr. 2015. Monokristallijn blackline zonnepaneel van residentiële installatie met 16 modules in brand gevlogen op dak in Appelscha (Dr.). Oorzaak onduidelijk (?? junction-box ??). Oosterwolde.nl.
• Brand kost 2.000 varkens leven, waarschijnlijk 56 kWp PV verloren gegaan in Putten (Gld), 22-23 feb. 2015. Naast wederom een grote tragedie bij dood van talloze varkens is waarschijnlijk een SDE 2010 subsidie hebbende, 56 kWp PV-generator op nieuwe varkensstal in Putten afgebrand. Oorzaak is nooit bekend geworden. In oktober 2015 werd (weer) een nieuwe stal geopend.
• Brand in bouwbedrijf in Zuidwolde (video). Brand in schuur met opgeslagen hout van bouwbedrijf aan de Schottershuizen in Zuidwolde (De Wolden, Dr.). Relatie met aanwezige PV generator (ongeveer 224 zonnepanelen aan 1 zijde van het dak) niet duidelijk - oorzaak brand onbekend. (Meternieuws, artikel met video Youtube, 4 augustus 2014).
• 280 PV modules verloren gegaan bij brand in Schoonebeek, 12 mei 2014, Dr. (NL). Solar Magazine.
• Grote brand in Wetering (video). Brand in schuur met asbest dak in Wetering-Oost (Steenwijkerland, Ov.). Voorste deel schuur, met kleine PV generator, uitgebrand. Oorzaak brand onbekend. (Meternieuws, artikel met video Youtube, 11 oktober 2013).
• Brandjes op Oceanium Diergaarde Blijdorp, juli 2007. PV-installatie van Eneco/Siemens met claim: "De brandweer sprak van kleine brandjes die lastig waren te bestrijden vanwege de dakconstructie" (snel bestreden, paar zonnepanelen zijn verwijderd). Artikel is niet meer beschikbaar (gespot 18 sep. 2018, oorsrp. url)
• Hotspot en/of soldeerfout zonnepaneel in Vroonermeer? Panelen door brandweer verwijderd bij schroeilucht constatering, april 2010. Onrustbarend tafereel waarvan de afloop helaas niet bekend is geworden (gelinkt is de WebArchive url, origineel is niet meer on-line).

Incidenten brand en zonnepanelen buitenland (selectie)

• Brand Nova-Veg Logistics (België) 6 april 2015, brand in rij van 15 panelen 's avonds op dak Nova-Veg Logistics, Univeg-groep, op Dreefvelden in Sint-Katelijne-Waver, N. van Mechelen. Snel geblust. Oorzaak onbekend.
• Brand van PV-installatie in Theenhausen nabij Gütersloh, feb. 2012. Oorzaak onbekend, er wordt door een "PV-installatie keurder" geclaimd dat 80% van de Duitse installaties niet volgens de regels zou zijn aangelegd, maar daarvoor wordt geen enkel bewijs geleverd. Mogelijk "Wij van WC eend" effect om een leuke omzet voor het bedrijf te genereren... TV uitzending WDR Fernsehen 27/28 feb. 2012.
• 50.000 Euro Schaden: Brand im Solarpark gelöscht, 12 sep. 2010. Brand in trafostation van wat eens het grootste zonnepark ter wereld was, 4 MWp grote installatie in Hemau (oud militair bunker complex, Beieren, BRD). Onduidelijk wat oorzaak is geweest, probleem met trafo, of met omvormers in dezelfde ruimte.
• Brand in Schwerinsdorf, 19 feb. 2010, waarbij de brandweer het huis met PV-systeem "gecontroleerd heeft laten afbranden" uit angst voor mogelijke schokken. Toegang in huis was ook lastig. "Einmaligen Fall", zo wordt gesteld door de vice president van de Deutsche Feuerwehrverband. Daar ook link naar eerder artikel en gruwelijke foto's van de brand.
• Veelbesproken brand in Bürstadt ("Sonnenfleck" 5 MWp project met klein brandje, zonder problemen geblust, wel met grote gevolgen voor de schuldvraag rond de enorme financiële schade tussen projectontwikkelaar en module leverancier)
• Grote brand bij Sielenbach van een hal in aanbouw met nieuwe PV installatie, geen melding van "problemen" bij het bluswerk, eind 2009.
• Schuur afgebrand in Niedergriesbach/Aichach, met 400.000 Euro kostende PV-installatie, begin 2009. Ook geen problemen bij bluswerk gemeld. Natuurlijk wel enorme schade voor de verzekering.
• Ook op de grote Californische markt brandjes mogelijk, maart 2009. Maar wel: "It’s a rare occasion, but like any kind of electricity there are going to be instances where it does happen."
• Na vijf weigerachtige electriciens hielp de zesde eindelijk een in een omvormer gestarte brand te stoppen door de bedrading met geïsoleerde handschoenen door te snijden in San Diego, 10 april 2010 (gelinkt is de WebArchive url, origineel is niet meer on-line).
• Lastig te blussen isolatie onder de dakpannen, o.a. door aanwezigheid zonnestroom panelen en zonnecollector, bij huisbrandje door kortsluiting (oorzaak nog niet bekend) in Gistel, Vlaanderen, 31 juli 2010.

Informatie
Duitsers - wereldkampioen zonnepanelen plaatsers - zijn al veel langer met het thema "beschäftigt", en benaderen het met prudentie en, uiteraard, goed geïnformeerd. Grundlich Deutsch, beter kunt u (en het NL journaille) het niet krijgen (tijdschrift artikelen zijn bij mij op te vragen, uitsluitend voor persoonlijk gebruik, en kopieën mogen niet vermenigvuldigd worden):

• PV Fire hazard - Analysis and assessment of fire incidents. Laukamp H., et al. (2013). - 28th European Photovoltaic Solar Energy Conference and Exhibition - pp. 4304-4311.
• PV Systems - A fire hazard? Myths and facts from German experience. Laukamp H., et al. (2012). - 27th European Photovoltaic Solar Energy Conference and Exhibition - pp. 3862-3867. Zie ook Power Point Presentatie.
• http://www.pv-brandsicherheit.de. Uiteraard Duitse website waarop veel kennis over zonnepanelen en brand wordt samengebundeld. Bevat diverse gedetailleerde presentaties van PV-installatie inspecteurs, het verzekeringswezen, en natuurlijk van Fraunhofer ISE. De laatstgenoemde, presentatie van 3 april 2014, bevat inventarisatie van branden waarbij PV-systemen hetzij fysiek als oorzaak van een brand waren aan te wijzen in Duitsland (210), hetzij "in brand zijn geraakt door andere oorzaken die buiten het PV-systeem lagen (220, "Mit-brand" gevallen). Status 10 jan. 2013, met enkele incidenten uit 2013 en 2014 meegenomen, er stonden toen zo'n 1,3 miljoen PV-installaties in Duitsland (dus ordegrootte incidenten: grofweg 2 promille op totaal aantal installaties). Diverse tips ter voorkoming brand: (nog) betere installatie kwaliteit, en zeer gedegen opleiding installerend personeel...
• Beneking, A. (2011). Kontrolliert kurzschließen. National Semiconductor umwirbt die Solarindustrie beim Brandschutz. - Photon 5/2011: 68-71. Grote Amerikaanse halfgeleider fabrikant heeft totaal systeemconcept ontworpen om bij brand tot op module niveau de DC generator buiten werking te stellen en alle potentiële elektrische gevaren van een aanwezige PV-installatie uit te sluiten.
• Siekemeier, R. (2011). "Ich halte die Diskussion für völlig überzogen". - Sonne Wind & Wärme 7/2011 (05.05.2011): 120-121. (interview met verzekerings-specialist Manfred Körber, al meer dan tien jaar verzekeringen afsluitend voor PV-systemen, die vindt dat alle mediaspektakel rond "zonnestroom installaties en [vermeende hoge] gevaren voor de brandweer" zwaar overtrokken is. Hij claimt dat in zijn tijd er nog nooit een hard bewijs is gevonden dat een PV-installatie de feitelijke oorzaak is geweest van branden. En hij stelt ook dat de hoogte van premies voor een brandverzekering van PV-installaties in Duitsland in acht jaar tijd nog maar op een derde ligt van het oorspronkelijke bedrag - trend dalend.)
• Rutschmann, I. & Siemer, J. (2011). Unbequemes Erbe. Solarworld lässt nach dem brand eines Shell-Moduls wichtige Fragen unbeantwortet. - Photon 3/2011:144-145. Nadat eind 2010 door Photon gerapporteerd werd over delaminatie problemen bij sommige Shell Solar modules (kristallijne tak van sport overgenomen door het Duitse Solarworld), brandde een zo'n module op Texel af en bleek het om dergelijke panelen te gaan. Artikel gaat in op de wijze waarop Solarworld reageerde op de eerste probleemgevallen. Installatie op Texel is later volledig door Solarworld uitgewisseld.
• Beneking, A. (2011). Löschen mit Risiko. Die Feuerwehr fordert von der Solarbranche ein "Not-Aus" für Photovoltaikanlagen. - Photon 1/2011: 90-100. (uitgebreide update in het vakblad voor zonnestroom - oplossingsrichtingen voor fysieke schakelmogelijkheden voor de brandweer om PV-installaties bij incidenten op eenvoudige wijze uit te schakelen; "stroomschokken bij brand in nacht" kritisch tegen het licht gehouden)
• Handlungsempfehlungen Photovoltaikanlagen - Checkliste (2010). Protocol "wat te doen in het geval van schade aan zonnestroom installaties (incl. brand)". N.a.v. bevindingen van "Expertenkommission 'Brandbekämpfung und technische Hilfeleistung'" (Duitstalig)
• Dirks, H. (2010). Harmlos oder brandgefährlich?. - Sonne Wind & Wärme 16/2010: 112-113. (nieuwe beveiligings-standaarden overwogen voor installaties)
• Müller-Theiß, N. (2010). Solarstrom per Schalter ausknipsen. - Sonne Wind & Wärme 16/2010: 114-119. (nieuwe concepten om PV-installaties bij brand af te schakelen)
• Rutschmann, I. (2010). Die Angst vor Feuer wächst. Unglück in Schwerinsdorf entfacht Frage nach Brandbekämpfung bei Solarstromanlagen neu. - Photon 3/2010: 134.
• Siemer, J. (2009). Spiel mit dem Feuer. Der Solarbranche droht ein Problem mit dem Brandschutz. - Photon nr. 8/2009 (augustus): 60-69. (uitgebreid artikel wat diep ingaat op deze complexe materie)
  
  
• Deutscher Feuerwehrverband (Okt. 2010). Einsatz an Photovoltaikanlagen - Informationen für Einsatzkräfte von Feuerwehren und technischen Hilfsdiensten.

http://labs.ti.bfh.ch/fileadmin/user_upload/lab1/pv/publikationen/Sicherheit_PV-Anlagen-Wi-10-6F-pro-S.pdf (geen Duitse publicatie, maar Zwitsers. Echter wel extreem goed over de materie geïnformeerd, de beroemde Prof. Dr. Heinrich Häberlin van de Berliner Fachhochschule, laat gruwel foto's zien van brandschades in/op PV installaties, en geeft zeer gedetailleerd verklaringen en oplossingsrichtingen)
http://tinyurl.com/22vkmmn (verkorte link naar zeer interessant Duits-talig artikel "Gefahren beim Löschen bei Gebäuden mit Photovoltaikanlage" op website Brand-Feuer.de)
http://tinyurl.com/3yu7j7n (verkorte link naar uitgebreide Duitstalige "handleiding" voor het thema "brand" en "zonnepanelen", in de vorm van een PowerPoint presentatie, al van eind 2008...)
http://tinyurl.com/2fa8nck (verkorte link naar Photovoltaikforum draad over het thema)
http://www.blaulicht-cuxhaven.de/t3168f95-Wie-mit-Solaranlage-Photovoltaikanlage-bei-Feuer-umgehen.html (hoe om te gaan met brandende gebouwen met zonnepanelen, forum met vijf pagina's reacties)
http://www.feuerwehr.muenchen.de/bd70ausb/b76downl/Vortrag_100315_pdf.pdf (uitgebreide presentatie van de Kreisverwaltungsreferat van München, "Gefahr durch die Sonne?", met gedetailleerde documentatie en oplossingsrichtingen waaronder "Feurwehrschalters" voor zowel de AC zijde als per DC-string op het dak, en, heel interessant: veiligheidszekeringen die hetzij bij grote hitte zelf smelten en de verbindingen verbreken, of op eenvoudige wijze met een hamer zijn kapot te slaan, zie afbeelding)
http://www.feuerwehrverband.de/photovoltaik.html ("Handlungsempfehlung Photovoltaik" voor brandweercorpsen)
http://www.nfpa.org/assets/files/PDF/Research/FFTacticsSolarPower.pdf (uitvoerige, 93 pagina's grote publicatie van de Fire Protection Research Foundation (Quincy, Massachusetts) van mei 2010, over hazards, oplossingrichtingen, literatuur, etc. pdf, 2,98 MB: Fire Fighter Safety and Emergency Response for Solar Power Systems Final Report)
http://www.photon.de/newsletter/document/29256.pdf resp.
http://www.welt.de/finanzen/immobilien/article8856358/Feuerwehr-laesst-Haeuser-mit-Solardach-abbrennen.html
(artikel van 6 augustus 2010 in Die Welt met titel "Gefahr durch Stromschläge" gaat ook dieper in op de materie, met uiteraard de absurd hard gegroeide wereldmarkt Duitsland als focus. Meest opmerkelijk: "Zuvor hatte ein Feuerwehrmann bei einem Brand eines Einfamilienhauses im nordrhein-westfälischen Rösrath durch die installierte Solaranlage einen so starken Stromschlag erlitten, dass er ins Krankenhaus eingeliefert werden musste"*. en "Das Licht der Scheinwerfer zu Einsatzstellenbeleuchtung lässt die Anlagen bereits Strom erzeugen." Die laatste komt van de Referent bij het Duitse Feuerwehrverband.)
http://www.photovoltaikforum.com/in-betrieb-f36/brand-bei-solaranlagen-t21255.html
http://www.photovoltaikforum.com/pv-news-f25/die-gefahr-lauert-auf-dem-dach-t52330-s15.html (ook in Duitsland wordt in de pers nogal gekakeld over het thema, op het Photovoltaikforum worden wijze woorden gesproken en de balans gezocht)
http://www.photovoltaik-web.de/in-betrieb/brand-feuer-loeschen.html (inhoud is copyright beschermd, maar voor een ieder die is geïnteresseerd te lezen)
http://www.solarwirtschaft.de/fileadmin/content_files/Hintergr_Brandsch_0710.pdf "Hintergrundpapier zum Löschen von Gebäuden mit PV-Anlagen". Standpunt van de brancheorganisatie BSW in de wereldmarkt Duitsland voor zonnestroom (werkt samen met brandweerkorpsen en diverse overlegorganen om gezamenlijk zo correct mogelijke informatie over gewenste inzet van brandweer bij branden in panden met PV-systemen samen te stellen)

* Brandweer bleek niet op de hoogte van aanwezigheid PV-systeem (DC hoofdschakelaar niet uitgezet), en het slachtoffer had volgens een ander bericht een beschadigde stroomkabel over het hoofd gezien in de vol rook staande kelder ruimte. Een incident wat dus niet direct gerelateerd is aan het hoofdthema van de huidige problematiek: zonnepanelen op het dak kunnen onder spanning blijven staan, zelfs al is die hoofdschakelaar in huis uitgezet. De ploegleider beschouwde het incident als een inschattingsfout van de brandweer:
http://www.wiwo.de/technik-wissen/solardaecher-gefaehrden-arbeit-der-feuerwehr-425042/

Verzekeringen
http://www.solaranlagenversicherung.de
http://www.solarif.nl

Uit dit laatste artikel ook nog deze belangrijke:

Oplossingsrichtingen (niet in eerste instantie bedoeld voor brandpreventie, wel potentieel aangrijpingspunt voor verdere technische oplossingen om stroomkringen "decentraal" te kunnen verbreken)
EHW Smart Power Box
Enecsys Micro Inverter
SolarEdge Power Optimizer
SolarMagic Power Optimizer
Sunsniffer

e.a.

"Hors categorie", ontwikkeld door Australisch bedrijf, waarmee een polymeer film over de in brand staande, of nog intacte zonnepanelen wordt gesproeid, wat snel de licht doorval zou blokkeren, waarmee de DC spanning dramatisch vermindert. De uithardende polymeer film kan later eenvoudig van de panelen worden verwijderd, volgens de producent (alleen zinvol als het paneel in het geheel niet door hitte is beschadigd):
PVStop

16 augustus 2010: Juli maandcurves Polder PV. De droge maand juli was een mooie boost voor Polder PV, met bovengemiddelde opbrengsten (wel iets minder dan in juni). Ook voor het "hart" van onze installatie, de 10 modules met in totaal 1,02 kWp nominaal vermogen. Een van de grafieken die dat weergeeft is deze:

De twee paneeltypes, waarvan de opbrengsten in de jaren voor de systeemrenovatie iets meer uit elkaar lagen, presteren tegenwoordig ongeveer gelijkwaardig als er genormeerd wordt naar het op de datasheet vermelde nominale vermogen (Polder PV heeft helaas nooit de individuele flashdata van Shell Solar te pakken kunnen krijgen, en moet het dus met die nog steeds niet harde basisdata doen). De donkerbruine curve is die voor het huidige jaar (afgerond tot en met juli 2010), met een zeer duidelijk dip voor de sombere meimaand, en relatief hoge zomerse opbrengsten in juni en juli.

Tot en met juli van dit jaar zitten we inmiddels met een totale opbrengst van 634 kWh voor dit deelsysteem*. Dat ligt slechts 4 kWh onder het gemiddelde sinds volledige kalenderjaren (opbrengst 1 januari tot en met 31 december) werden bemeten voor dit deelsysteem (vanaf 2002). Afhankelijk van hoe het "naseizoen" uit zal gaan pakken, zullen we zien of het "gemiddelde" overschreden dan wel onderboden zal gaan worden. Heel veel schelen zal het niet, de jaaropbrengsten van Polder PV zijn behoorlijk stabiel, afgezien van het extreem zonnige 2003.

* De totale opbrengst voor het in april wederom met twee 50 Wp modules uitgebreide systeem (inmiddels: 1,336 kWp) is tot en met juli 817 kWh, dat is ongeveer 68% van ons jaarverbruik van zo'n 1.200 kWh.

15 augustus 2010: Niet naar het westen, maar oostwaarts: Zuid-Koreaanse Hyundai laat Chinezen en Europeanen in het stof bijten. Een aanzienlijk deel van de berichtgeving over de internationale marktontwikkeling op Polder PV gaat over de explosieve trend op Europees grondgebied (nog steeds: de topmarkt), en over producten uit Europa en in toenemende mate uit China. Uiteraard is dat niet alles, en weten steeds meer spelers lekkere krenten weg te pikken uit een ogenschijnlijk steeds sneller gevulde PV-rozijnenschaal. De spelers komen overal uit de wereld vandaan, zonnestroom is een zeer internationale markt.

Wat ook al jaren duidelijk werd, is dat de schaalvergroting flink heeft ingezet en versneld doorgaat. Er komen steeds grotere industriële concerns in the picture, en als die instappen weet je: dit is een volwassen markt waarin de schaalgrootte van deze bedrijven de ultieme doorslag zal gaan geven voor tomeloze groei.

Op o.a. Photovoltaikforum en door het bedrijf zelf werd aangekondigd dat de Zuid-Koreaanse industriële reus Hyundai Heavy Industries voor de waarschijnlijk ietwat verbouwereerde ogen van de Chinese en Europese concurrentie ("major manufacturers") een megaopdracht heeft weggekaapt. Een opdracht voor een slordige 550 miljoen Euro (USD 700 miljoen). En, leuker nog: niet in Europa. Maar een stukkie verder westwaarts, al zal het voor deze Zuid-Koreaanse scheepsbouwers (zitten ze al jaren tot over hun oren in) mogelijk "stukkie oostwaarts" betekenen.

Want Hyundai (HHI) gaat voor het Amerikaanse energiebedrijf Matinee Energy 2 zonnestroom "parkjes" bouwen in Arizona. Waarvan het 25 MWp exemplaar Cochise onder de categorie "leuk, daarvan staan er wel meer op deze mooie planeet" valt. Maar waarvan het iets grotere 150 MWp broertje beslist in de categorie "the next step in industrial solar electricity revolution" zal gaan vallen. Die grote jongen, Dragoon genaamd, komt in de buurt van Cochise, in het uiterste zuid-oosten van Arizona, niet ver van de "Wilcox Dry Lake Bombing Range" (ZO van Tucson). Een gebied met een instralingspotentieel van (gemiddeld) over de 6,5 kWh per vierkante meter per dag in het getilte modulevlak (PVGIS kaart). Op 10 augustus werd het contract tussen HHI en Matinee officieel ondertekend in New York, de parken moeten eind 2012 worden opgeleverd. HHI zal daarbij optreden als de hoofdaannemer, EPC contractor ("Engineering, Procurement, and Construction"). Beide parken bij elkaar, 175 MWp, zou bij de contractprijs betekenen dat die voor een voor HHI zeer interessante prijs van 3,14 Euro/Wp gebouwd zouden kunnen gaan worden. Volgens mij moeten er dus leuke marges gemaakt kunnen worden bij die projectgrootte...

Ik had het al een tijd geleden voorspeld (instap bericht 16 november 2005): Hyundai had grote plannen, en deze beginnen zich nu op steeds grotere schaal te materialiseren. De eigen modules worden ook steeds forser, ik heb al een 236 Wp exemplaar gezien tijdens Intersolar. De modules zullen worden gemaakt in de Eumseong productie lokatie van HHI in Zuid Korea. De productie capaciteit wordt uitgebouwd naar een heftige 600 MWp, HHI is Zuid-Korea's enige holding die de volledige productieketen voor zonnestroom in handen heeft, van de grondstof productie (polysilicon) tot en met complete PV parken. HHI is zoals in alles wat ze doen, binnenkort al lang geen "kleintje" meer in de PV-business. Die gaan zonnestroom uitpoepen dat mevrouw van der HO-Even scheel ziet.

Und noch mehr Much more to expect. En dat is nog niet alles wat de Amerikanen betreft, die ook steeds forser gaan uitpakken met PV. Het Hyundai project staat immers niet op zichzelf. Want Matinee, wat zichzelf op de borst klopt een "major power player" in de hernieuwbare energie business te gaan worden, en wat een paar maanden geleden op het punt zou staan een "major wind turbine energy announcement" te doen (persbericht Bloomberg) gaat zelfs 900 MWp aan "solar power plants" laten bouwen voor hun hernieuwbare energie afname, zowel in Arizona als in California. Dat is een goede zaak. Want het feit dat tot nu toe de helft van de mondiale PV-module productie alleen door Duitsland werd opgevroten begint een "liability" te worden voor de sector (zeker gezien de politieke "gevoeligheden" in dat land). De basis van afzet moet veel breder gaan worden dan alleen Duitsland. Amerika is daarvoor een ideaal oord, met enorme stroom behoefte. Veel zon. Heul veul ondernemers die brood zien in zonne-energie technologie. En een Zuid-Koreaanse industriële moloch die de capaciteit heeft om een onafzienbare stroom prima PV modules die kant op te sturen. Mogelijk zelfs wel in hun eigen gebouwde oceaanstomers. Over de Stille Oceaan. Oostwaarts. Richting Yankee land.

http://english.hhi.co.kr/press/news_view.asp?idx=593 (persberich op website HHI van 12 augustus 2010)
http://www.photovoltaik.eu/nachrichten/details/beitrag/hyundai-baut-150-megawatt-solarpark-in-usa_100003495/

14 augustus 2010: Polder PV data overgenomen door Friese collegae. Via een toevallige treffer op Google kwam ik terecht op de nieuwsdienst website HalloLeeuwarden.nl waarop een verder interessante rubriek "nieuws met een staartje" voorkomt. Daar werden grafieken en data van Polder PV geherpubliceerd die hij over de enorme marktgroei van zonnestroom in Duitsland had gemaakt. Zie de volledig grafisch door Polder PV uitgewerkte (voorlopige) cijfers van het Bundesnetzagentur en de meest actuele data van Photon (prequel 2010). De tale-telling vergelijking in status accumulatie van capaciteit tussen Duitsland en Nederland werd door Polder PV op 29 juli 2010 gepubliceerd (nieuwsbericht). De politiek extreem gevoelige, tot nu toe in ieder geval in Nederland volkomen doodgezwegen tale-telling vergelijking tussen de "prestaties" van ons land en die van Vlaanderen ververste ik op 9 augustus 2010 (grafiek in VREG update pagina op Polder PV).

Aangezien er in het HL.nl artikel een fout werd gemaakt met de interpretatie van de "werking van het Duitse EEG" (rol van netbeheerders resp. "leveranciers"), en omdat ik niet van tevoren was ingelicht over deze herpublicatie van mijn zorgvuldig uitgewerkte gegevens, heb ik een uitgebreide reactie geschreven. Deze is inmiddels door de redactie toegevoegd in de vorm van een update van het gepubliceerde artikel (zie link onderaan). Ook is toegezegd dat voortaan eerst contact zal worden gezocht als men gegevens van Polder PV wil gebruiken. Waarvoor dank.

Noot voor de pers
Polder PV heeft uiteraard geen enkel "probleem" met herpublicatie van zijn vaak unieke gegevens, dat is alleen maar goed voor een maximaal effect en verdere verbreiding van mijn marktanalyse gegevens. Kennis is de basis van ontwikkeling. Maar mocht u als persdienst, journalist e.d. iets dergelijks van plan zijn, wil ik daar wel graag van tevoren over worden ingelicht. Het is helaas al te vaak zo dat er over de werkingsmechanismen van ingenieuze incentive regimes zoals het Duitse EEG forse interpretatie fouten worden gemaakt (meestal omdat de kennis over de cruciale details ontbreekt). Polder PV heeft zich als een van zijn zelfopgelegde taken gesteld om over dat briljante, door geen enkel ander land geëvenaarde regime de leek en de geïnteresseerden zo grondig mogelijk te informeren (zie aparte pagina). Ook wat vele andere thema's rond de toepassing van zonnestroom betreft wordt regelmatig een verkeerde voorstelling van zaken gegeven of begrijpen journalisten weinig van talloze cruciale details van die revolutionaire techniek. Polder PV probeert zorgvuldig en gebalanceerd over dit soort zaken te berichten. Mede uit dit oogpunt verzoekt de webmaster van Polder PV dan ook vergelijkbare zorgvuldigheid als zijn gegevens worden gebruikt in perspublicaties.

Dus mocht u informatie van Polder PV willen gebruiken, kan dat. Maar gaarne eerst even contact daar over als u over de inhoud van de op Polder PV aangeboden informatie op eigen merites wilt gaan uitweiden. Om misverstanden en foute interpretaties te voorkomen. Met dank, u kunt me bereiken via mijn mail adres.

http://tinyurl.com/25p96nk (verkorte link naar het ververste artikel met de reactie van de webmaster van Polder PV op HalloLeeuwarden.nl)

14 augustus 2010: De verschrikkelijke lijdensweg van de SDE (2008) in vier delen. En wel bij het vrolijke stel Norbert en Marijke die er aan begonnen en na deel 4 mogelijk zouden willen dat ze nooit met die krankzinnige bureaucraten waanzin waren gestart. Ze hebben alle ambtelijke sh*t over zich heen gehad die je maar kunt verzinnen, ze worden bestolen waar ze bijstaan, en geen politicus die er wakker van ligt. Of die ook maar een vinger zal uitsteken tegen deze gruwelijke willekeur en weerzinwekkende netbeheerders-terreur.

Gruwelt u met me mee?

Delen 1 tot en met 4 chronologisch van boven naar beneden (21 december 2008 tot en met 25 maart 2010). Je wenst het je ergste vijand niet:

http://www.mergenmetz.nl/sf.mcgi?5067 (deel 1; 21 dec. 2008)
http://www.mergenmetz.nl/sf.mcgi?5115 (deel 2; 22 jan. 2009)
http://www.mergenmetz.nl/sf.mcgi?5185 (deel 3; 12 mrt. 2009)
http://www.mergenmetz.nl/sf.mcgi?5921 (deel 4; 25 mrt. 2010)

13 augustus 2010: 29 kWp privé PV project in de Noord-Hollandse Purmer... Niet alleen omdat het zo'n groot project is - voor particulieren in Nederland. Maar ook omdat er zoveel enthousiasme achter schuil gaat, en een broodnodige "handen uit de mouwen mentaliteit" in de op duurzaam vlak wel vaker voorop lopende provincie Noord-Holland (gedenk het beroemde Zonnehuis van Evert Sjoerdsma in Castricum, Stad van de Zon in Heerhugowaard, de activiteiten van de lokale windcoöperatie Kennemerwind, etc.). Mede vanwege de enthousiasmerende en energieke aanpak verdient de prachtige, op twee privé schuren gebouwde 29,04 kWp PV-installatie van de familie Konijn in de Purmer een laudatio. En past dit project mooi in een lange "traditie" van duurzame ontwikkeling in een van de zonnigste Nederlandse provincies. Na "Waarder" (in Zuid-Holland) een nieuwe, grote privé PV-installatie die wat mij betreft nog heel veel navolging mag gaan krijgen. Chapeau aan alle betrokkenen! Zie de volgende nieuwe pagina in de Polder PV serie "inspiratie", met project gegevens en leuke foto's gemaakt door een supertrotse familie. Trots mit Recht!

13 augustus 2010: Exotische (?) PV aan het (andere) eind van de wereld. Helemaal van de andere kant van de aardkloot vandaan kreeg ik een paar leuke foto's van een eiland-staat waar je niet zo veel over hoort als het over hernieuwbare energie gaat. Wel over een in eigen (nog) gasrijk land voor energiebedrijven bovenmatig interessant apparaat als de micro-WKK ketel die van gas zowel warmte als wat elektra maakt bij warmtevraag (en dan ook als "toverketel" wordt gezien). Wat zijn wortels heeft in het door het Nieuw-Zeelandse bedrijf Whispergen ontwikkelde "micro combined heat and power (microCHP) system". Geen apparaat met een "onberispelijke duurzame" reputatie, overigens, zie o.a. de discussie bij Opgewekt.nu.

Maar over die fossiele bronnen gebruikende toverketels met Nieuw-Zeelandse inslag ging die mail met foto's niet. Wel over een al oude toepassing van zonnestroom op elektra nodig hebbende installaties op eenzame plekken ver van distributienetten. In dit geval: vuurtorens. Want die dingen werden vroeger allemaal bemand en handmatig "gestuurd" met primitieve soorten van lichtbronnen. Dat gaat tegenwoordig allemaal op afstand met computer verbindingen, het dure personeel is grotendeels naar huis cq. vervroegd met pensioen gestuurd. De energievoorziening wordt steeds vaker gerealiseerd middels decentrale opwekking van de benodigde stroom voor de steeds zuiniger wordende lampen. Uiteraard: met zonnestroom, gebruikmakend van de meest democratische bron van alle: onze Amon Re Die in de Heemelen Zijdt.

Cape Reinga Lighthouse op de uiterste noordwest punt van Northland, de tip van de laars van New Zealand's North Island op de grens van de Tasman Sea en de Stille Oceaan. In 1941 werd hier voor het eerst licht ontstoken (vervanging van vuurtoren op Motuopao Island). Het licht bevindt zich 165 meter boven zeeniveau en is over een afstand van 35 kilometer zichtbaar (19 nautische mijlen). In 1987 werd het licht-systeem volledig geautomatiseerd (monitoring op computer in Wellington op de zuidpunt van North Island, bijna 800 kilometer zuidelijker...). De vuurtorenwachter werd daarbij uit zijn (?) functie ontheven. >>> Beide foto's © Jan van der Heijden

En dat alles ook nog eens op een "historische" plek, daar waar Nederlander Albert Tasman in 1643 met zijn boot dicht langs de kust voer. Onwetend dat ook op deze plek een paar eeuwen later de decentrale elektrische zonne-energie revolutie in "autonome" vorm zijn beslag zou gaan krijgen. Zoals twee van de foto's laten zien die Jan van der Heijden me toestuurde. Waarvoor hartelijk dank!

^^^ Flinke batterij zonnepanelen, twee soorten monokristallijne exemplaren. De vuurtoren heeft volgens een infopaneel een 50 Watt lamp die vanuit een door de PV-modules opgeladen accu wordt gevoed. Dat is een heel wat schonere en zuiniger oplossing dan het oorspronkelijke 1.000 Watt exemplaar wat middels een dieselaggregaat werd aangedreven...

http://en.wikipedia.org/wiki/Cape_Reinga